Przegląd warstwy protokołu Bitcoin w 2025 roku

Oryginalny autor: Zhixiong Pan (X: @nake13)

Coroczne podsumowanie Bitcoin Optech od zawsze uważane jest za techniczny barometr ekosystemu Bitcoin. Nie skupia się na wahaniach cen, a jedynie rejestruje najbardziej autentyczne pulsacje protokołu Bitcoin i kluczowej infrastruktury.

Raport na rok 2025 ujawnia wyraźny trend: Bitcoin przechodzi od „pasywnej obrony” do „aktywnej ewolucji”.

W minionym roku społeczność nie zadowalała się już jedynie łataniem luk, lecz zaczęła systematycznie reagować na egzystencjalne zagrożenia (takie jak komputery kwantowe) i, bez poświęcania decentralizacji, agresywnie eksplorować granice skalowalności i programowalności. Ten raport to nie tylko notatnik dla deweloperów, ale także kluczowy indeks do zrozumienia atrybutów aktywów Bitcoin, bezpieczeństwa sieci i logiki zarządzania na najbliższe pięć do dziesięciu lat.

Kluczowe wnioski

Patrząc na rok 2025, ewolucja technologiczna Bitcoina wykazuje trzy główne cechy, które są kluczem do zrozumienia poniższych 10 najważniejszych wydarzeń:

1. Obrona wyprzedzająca: Po raz pierwszy mapa drogowa obrony przed zagrożeniami kwantowymi stała się jasna i praktyczna, a myślenie o bezpieczeństwie rozciąga się z „teraźniejszości” do „ery postkwantowej”.
2. Warstwowanie funkcjonalności: Wysoka intensywność dyskusji nad propozycjami soft fork oraz „hot plug” ewolucja Lightning Network pokazują, że Bitcoin realizuje cel architektoniczny „stabilny fundament, elastyczna warstwa górna” poprzez protokoły warstwowe.
3. Decentralizacja infrastruktury: Od protokołu wydobywczego (Stratum v2) po weryfikację węzłów (Utreexo/SwiftSync), znaczne zasoby inżynieryjne są inwestowane w obniżenie progu uczestnictwa i zwiększenie odporności na cenzurę, aby przeciwdziałać siłom centralizacyjnym świata fizycznego.

Roczny raport Bitcoin Optech obejmuje setki, a nawet tysiące commitów kodu, debat na listach mailingowych i propozycji BIP z ostatniego roku. Aby wyłowić prawdziwe sygnały z technicznego szumu, wyeliminowałem aktualizacje ograniczone do „lokalnych optymalizacji” i wybrałem poniższe 10 wydarzeń o strukturalnym wpływie na ekosystem.

1. Systematyczna obrona przed zagrożeniami kwantowymi i „mapa drogowa wzmocnienia”

[Status: badania i propozycje długoterminowe]

Rok 2025 oznacza jakościową zmianę w podejściu społeczności Bitcoin do zagrożeń ze strony komputerów kwantowych – od dyskusji teoretycznych do przygotowań inżynieryjnych. BIP360 otrzymał numer i został przemianowany na P2TSH (Pay to Tapscript Hash). Jest to postrzegane jako ważny kamień milowy na drodze do wzmocnienia kwantowego, a także służy bardziej ogólnym przypadkom użycia Taproot (np. struktury zobowiązań niewymagające klucza wewnętrznego).

Jednocześnie społeczność dogłębnie analizowała bardziej szczegółowe kwantowo-bezpieczne schematy podpisów, w tym możliwość wprowadzenia odpowiednich możliwości skryptowych w przyszłości (np. ponowne wprowadzenie OP_CAT lub dodanie nowych opkodów weryfikujących podpisy), konstruowanie podpisów Winternitz za pomocą OP_CAT, dyskusje nad natywną obsługą weryfikacji STARK w skryptach oraz optymalizację kosztów on-chain dla schematów podpisów opartych na haszowaniu (takich jak SLH-DSA / SPHINCS+).

Ten temat zajmuje pierwsze miejsce, ponieważ dotyka matematycznych fundamentów Bitcoina. Jeśli komputery kwantowe w przyszłości rzeczywiście osłabią założenie o trudności logarytmu dyskretnego na krzywych eliptycznych (a tym samym zagrożą bezpieczeństwu podpisów ECDSA/Schnorr), wywoła to systemową presję migracyjną i warstwowanie bezpieczeństwa dla historycznych outputów. Zmusza to Bitcoin do wcześniejszego przygotowania ścieżek aktualizacji na poziomie protokołu i portfeli. Dla długoterminowych posiadaczy wybór rozwiązań powierniczych z mapą drogową aktualizacji i kulturą audytów bezpieczeństwa oraz śledzenie przyszłych okien migracyjnych stanie się niezbędne dla ochrony aktywów.

2. Wybuch propozycji soft fork: fundamenty „programowalnych sejfów”

[Status: intensywne dyskusje / faza szkicu]

Ten rok to czas intensywnych dyskusji nad propozycjami soft fork, skupionych na tym, jak uwolnić ekspresję skryptów przy zachowaniu minimalizmu. Propozycje kontraktowe takie jak CTV (BIP119) i CSFS (BIP348), a także technologie takie jak LNHANCE i OP_TEMPLATEHASH, próbują wprowadzić do Bitcoina bezpieczniejsze „klauzule ograniczające”. Ponadto OP_CHECKCONTRACTVERIFY (CCV) stał się BIP443, a różne propozycje opkodów arytmetycznych i przywracania skryptów czekają na konsensus.

Te pozornie hermetyczne ulepszenia w rzeczywistości dodają nowe „prawa fizyki” do globalnej sieci wartości. Umożliwią one natywne konstrukcje „sejfów” (Vaults), które będą prostsze, bezpieczniejsze i możliwe do standaryzacji, pozwalając użytkownikom ustawiać mechanizmy opóźnionych wypłat i okien cofania, realizując „programowalną samoobronę” na poziomie ekspresji protokołu. Jednocześnie te możliwości mogą znacznie obniżyć koszty i złożoność interakcji w protokołach drugiej warstwy, takich jak Lightning Network czy DLC (Discreet Log Contracts).

3. „Odporna na cenzurę” przebudowa infrastruktury wydobywczej

[Status: eksperymentalna implementacja / ewolucja protokołu]

Stopień decentralizacji warstwy wydobywczej bezpośrednio decyduje o odporności Bitcoina na cenzurę. W 2025 roku Bitcoin Core 30.0 wprowadził eksperymentalny interfejs IPC, znacznie optymalizując efektywność interakcji pomiędzy oprogramowaniem puli wydobywczych/Stratum v2 a logiką weryfikacji Bitcoin Core, redukując zależność od nieefektywnego JSON-RPC i torując drogę do integracji Stratum v2.

Jedną z kluczowych cech Stratum v2 jest (przy włączonych mechanizmach takich jak Job Negotiation) dalsze przekazanie wyboru transakcji z puli do bardziej rozproszonych górników, zwiększając odporność na cenzurę. Jednocześnie pojawienie się MEVpool próbuje rozwiązać problem MEV poprzez szablony oślepione i konkurencję rynkową: w idealnym przypadku powinno istnieć wiele marketplace’ów, aby uniknąć powstania nowego scentralizowanego węzła. Ma to bezpośredni wpływ na to, czy transakcje zwykłych użytkowników będą mogły być sprawiedliwie dołączane do bloków w ekstremalnych warunkach.

4. Ulepszenie systemu odporności: ujawnianie luk i różnicowe fuzzowanie

[Status: trwające działania inżynieryjne]

Bezpieczeństwo Bitcoina zależy od samokontroli przed rzeczywistym atakiem. W 2025 roku Optech odnotował liczne ujawnienia luk dotyczących Bitcoin Core i implementacji Lightning (takich jak LDK/LND/Eclair), obejmujące wszystko od zamrożenia środków po deanonymizację prywatności, a nawet poważne ryzyko kradzieży. W tym roku Bitcoinfuzz wykorzystał technikę „różnicowego fuzzowania” (Differential Fuzzing), porównując reakcje różnych programów na te same dane, wykrywając ponad 35 głębokich błędów.

Tak intensywne „testy wytrzymałościowe” są oznaką dojrzałości ekosystemu. Działają jak szczepionka: choć krótkoterminowo ujawniają problemy, to długoterminowo znacząco wzmacniają odporność systemu. Dla użytkowników polegających na narzędziach prywatności lub Lightning Network to także sygnał ostrzegawczy: żadne oprogramowanie nie jest absolutnie doskonałe, a aktualizowanie kluczowych komponentów to najprostsza zasada bezpieczeństwa depozytów.

5. Lightning Network Splicing: „hot update” środków w kanałach

[Status: eksperymentalne wsparcie w wielu implementacjach]

Lightning Network w 2025 roku osiągnęła przełom w użyteczności: Splicing (łączenie/aktualizacja kanału na gorąco). Technologia ta pozwala użytkownikom dynamicznie dostosowywać środki w kanale (wpłaty lub wypłaty) bez jego zamykania; obecnie posiada eksperymentalne wsparcie w trzech głównych implementacjach: LDK, Eclair i Core Lightning. Choć odpowiednie specyfikacje BOLTs są nadal dopracowywane, testy kompatybilności między implementacjami przyniosły już znaczące postępy.

Splicing to kluczowa funkcja pozwalająca „dodawać lub odejmować środki bez zamykania kanału”. Może ona zmniejszyć liczbę nieudanych płatności i problemów operacyjnych wynikających z trudności w dostosowywaniu środków w kanałach. W przyszłości portfele mogą znacznie obniżyć próg wejścia w inżynierię kanałów, umożliwiając większej liczbie użytkowników traktowanie LN jako warstwy płatności zbliżonej do „rachunku salda” – to kluczowy element masowego wykorzystania płatności Bitcoin na co dzień.

6. Rewolucja kosztów weryfikacji: uruchamianie pełnych węzłów na „zwykłych urządzeniach”

[Status: implementacja prototypowa (SwiftSync) / szkic BIP (Utreexo)]

Decentralizacja opiera się na kosztach weryfikacji. W 2025 roku technologie SwiftSync i Utreexo rzuciły bezpośrednie wyzwanie „progowi pełnego węzła”. SwiftSync optymalizuje ścieżkę zapisu zbioru UTXO podczas IBD (Initial Block Download): do chainstate dodawane są tylko te outputy, które nie zostały wydane do końca IBD, a dzięki plikowi podpowiedzi o „minimalnym zaufaniu” proces IBD w przykładowej implementacji przyspieszono ponad 5-krotnie, otwierając jednocześnie drogę do równoległej weryfikacji. Utreexo (BIP181-183) natomiast, dzięki akumulatorowi Merkle forest, pozwala węzłom weryfikować transakcje bez lokalnego przechowywania pełnego zbioru UTXO.

Postęp tych dwóch technologii oznacza, że uruchamianie pełnych węzłów na urządzeniach o ograniczonych zasobach staje się realne, zwiększając liczbę niezależnych weryfikatorów w sieci.

7. Cluster Mempool: przebudowa podstawowego harmonogramu rynku opłat

[Status: blisko wydania (Staging)]

Wśród oczekiwanych funkcji Bitcoin Core 31.0, implementacja Cluster Mempool (klastrowy mempool) jest bliska ukończenia. Wprowadza ona takie struktury jak TxGraph, które abstrakcyjnie przedstawiają złożone zależności transakcyjne jako problem „linearyzacji/sortowania klastrów transakcji”, umożliwiając bardziej systematyczną budowę szablonów bloków.

Choć jest to aktualizacja systemu harmonogramowania na niskim poziomie, może ona poprawić stabilność i przewidywalność szacowania opłat. Eliminując anomalie w kolejności pakowania wynikające z ograniczeń algorytmicznych, przyszła sieć Bitcoin będzie zachowywać się bardziej racjonalnie i płynnie podczas przeciążeń, a żądania przyspieszenia transakcji (CPFP/RBF) będą działać w bardziej przewidywalny sposób.

8. Precyzyjne zarządzanie warstwą propagacji P2P

[Status: aktualizacja strategii / ciągła optymalizacja]

W odpowiedzi na gwałtowny wzrost liczby transakcji o niskich opłatach w 2025 roku, sieć P2P Bitcoina przeszła punkt zwrotny w strategii. Bitcoin Core 29.1 obniżył domyślną minimalną opłatę za przekazywanie do 0.1 sat/vB. Protokół Erlay nadal jest rozwijany w celu zmniejszenia zużycia przepustowości przez węzły; społeczność zaproponowała także „współdzielenie szablonów bloków” i stale optymalizuje strategię odbudowy kompaktowych bloków, aby sprostać coraz bardziej złożonemu środowisku propagacji.

Przy bardziej spójnej polityce i niższych domyślnych progach dla węzłów, możliwość propagacji transakcji o niskich opłatach w sieci powinna się poprawić. Te kierunki mogą obniżyć twarde wymagania dotyczące przepustowości dla uruchamiania węzłów, dodatkowo wspierając sprawiedliwość sieci.

9. OP_RETURN i debata o „tragedii wspólnego pastwiska” w przestrzeni bloków

[Status: zmiana polityki Mempool (Core 30.0)]

Core 30.0 złagodził ograniczenia polityki OP_RETURN (pozwalając na więcej outputów, usuwając część limitów rozmiaru), co w 2025 roku wywołało gorącą filozoficzną debatę o przeznaczeniu Bitcoina. Należy zauważyć, że dotyczy to polityki Mempool Bitcoin Core (domyślna polityka przekazywania/standardowa), a nie zasad konsensusu; jednak znacząco wpływa na to, czy transakcje są łatwo propagowane i widoczne dla górników, a tym samym realnie kształtuje konkurencję o przestrzeń blokową.

Zwolennicy uważają, że może to skorygować wypaczenia bodźców, przeciwnicy obawiają się, że zostanie to odebrane jako poparcie dla „przechowywania danych on-chain”. Ta debata przypomina nam, że przestrzeń blokowa jako zasób rzadki, nawet na poziomie niekonsensualnym, jest wynikiem ciągłej gry interesów różnych stron.

10. Bitcoin Kernel: „modułowa” przebudowa kodu rdzenia

[Status: przebudowa architektury / publikacja API]

W 2025 roku Bitcoin Core wykonał kluczowy krok w kierunku rozdzielenia architektury: wprowadzenie Bitcoin Kernel C API. Oznacza to wyodrębnienie „logiki weryfikacji konsensusu” z dużego programu węzła i uczynienie z niej niezależnego, wielokrotnego użytku standardowego komponentu. Obecnie ten kernel umożliwia projektom zewnętrznym ponowne wykorzystanie logiki weryfikacji bloków i stanu łańcucha.

„Kernelizacja” przyniesie ekosystemowi strukturalne korzyści w zakresie bezpieczeństwa. Pozwala backendom portfeli, indeksom i narzędziom analitycznym bezpośrednio wywoływać oficjalną logikę weryfikacji, unikając ryzyka rozbieżności konsensusu wynikającego z „ponownego wynajdywania koła”. To jak dostarczenie ekosystemowi Bitcoina standardowego „silnika fabrycznego”, na którym budowane aplikacje będą bardziej solidne.

Aneks: Słowniczek (Mini-Glossary)

Aby ułatwić czytanie, poniżej znajdują się krótkie definicje kluczowych terminów użytych w tekście:

• UTXO (Unspent Transaction Output): niewydane wyjście transakcji, podstawowa jednostka stanu księgi Bitcoina, rejestrująca, kto ile posiada monet.
• IBD (Initial Block Download): początkowe pobieranie bloków, proces synchronizacji danych historycznych przez nowy węzeł dołączający do sieci.
• CPFP / RBF: dwa mechanizmy przyspieszania transakcji. CPFP (Child Pays For Parent) polega na nowej transakcji „ciągnącej” starą; RBF (Replace By Fee) polega na zastąpieniu transakcji o niskiej opłacie nową o wyższej opłacie.
• Mempool (pula pamięci): bufor węzła do przechowywania transakcji „rozgłoszonych, ale jeszcze nie dołączonych do bloku”.
• BOLTs: zestaw specyfikacji technicznych Lightning Network (Basis of Lightning Technology).
• MEV (Maximal Extractable Value): maksymalna wartość możliwa do wyekstrahowania, czyli dodatkowy zysk, jaki górnik może uzyskać przez zmianę kolejności lub cenzurę transakcji.

Oryginalny link