2gather: Mạng xã hội mã hóa phi tập trung và bảo vệ quyền riêng tư

2gather là gì

Các bạn thân mến, hãy tưởng tượng về những nền tảng mạng xã hội mà chúng ta thường dùng như WeChat, Douyin, tất cả đều do các tập đoàn lớn vận hành, dữ liệu và nội dung giao tiếp của chúng ta đều nằm trong tay họ. Họ kiếm tiền từ quảng cáo, đôi khi chúng ta cảm thấy mình giống như sản phẩm hơn là người dùng.

Còn hôm nay chúng ta sẽ nói về 2gather (tên dự án: TWO), đây là một thử nghiệm hoàn toàn mới, muốn xây dựng một “không gian công cộng số” (Digital Commons). Bạn có thể hiểu nó như một cộng đồng trực tuyến do mọi người cùng sở hữu, cùng quản lý, không vì mục đích lợi nhuận. Mục tiêu của nó là trở thành một nền tảng đáng tin cậy, mã nguồn mở, phi tập trung, phục vụ cho tất cả mọi người trên toàn cầu, chứ không phải vì lợi ích của một số ít công ty.

Nói đơn giản, 2gather muốn cung cấp một giải pháp thay thế, để chúng ta có thể giao tiếp, chia sẻ và hợp tác trong một môi trường công bằng, minh bạch hơn, giống như một “ủy ban làng” hoặc “trung tâm cộng đồng” trực tuyến, mọi việc đều do cộng đồng quyết định.

Tầm nhìn dự án và giá trị cốt lõi

Tầm nhìn của 2gather rất lớn, được tóm gọn bằng câu “Mọi người vì tôi, tôi vì mọi người” (All for One. One for All.). Giá trị cốt lõi của nó là muốn giải quyết một số vấn đề nhức nhối của thế giới Internet hiện nay:

• Chống lại những mặt trái của nền tảng tập trung: Các nền tảng mạng xã hội hiện nay thường là tập trung, dữ liệu bị kiểm soát bởi một số công ty, dễ xảy ra rò rỉ thông tin cá nhân, kiểm duyệt nội dung, thao túng thuật toán. 2gather muốn thông qua mô hình phi tập trung để người dùng lấy lại quyền kiểm soát dữ liệu và tiếng nói của mình.
• Thúc đẩy dân chủ trực tiếp toàn cầu: 2gather cho rằng thế giới thiếu sự phối hợp và quản trị có trách nhiệm, dẫn đến nhiều khủng hoảng toàn cầu. Dự án muốn tận dụng công nghệ blockchain để cung cấp một nền tảng thực hiện “dân chủ trực tiếp” cho toàn cầu, để ai cũng có thể tham gia vào quá trình ra quyết định, thay vì chỉ dựa vào một số đại diện.
• Xây dựng tài sản công cộng số: Giống như chúng ta có thư viện công cộng, công viên công cộng, 2gather muốn xây dựng những “tài sản công cộng” như vậy trong thế giới số, để thông tin, giao tiếp và hợp tác trở thành tài sản chung của mọi người, không bị tư hữu hóa hay thương mại hóa.

So với các dự án cùng loại, điểm khác biệt lớn nhất của 2gather là nhấn mạnh tính phi lợi nhuận và quyền sở hữu của người dùng. Dự án tuyên bố không nhận đầu tư mạo hiểm hay đầu tư tư nhân, mà dựa vào quyên góp và tài trợ để khởi động và phát triển, chi phí vận hành về sau sẽ được duy trì bằng các khoản phí nhỏ do người dùng đóng góp. Điều này có nghĩa là ngay từ đầu, dự án đã cam kết tránh sự xâm lấn của lợi ích thương mại vào giá trị cốt lõi của nền tảng.

Đặc điểm công nghệ

2gather là một dự án blockchain, tất nhiên sẽ tận dụng những ưu điểm đặc biệt của blockchain.

• Công nghệ blockchain: Hãy tưởng tượng một cuốn sổ cái khổng lồ, công khai và minh bạch, mỗi bản ghi (“block”) đều có dấu thời gian và liên kết với các bản ghi trước đó, một khi đã ghi thì không thể sửa đổi. Đó là ý tưởng cốt lõi của blockchain. 2gather sử dụng công nghệ này để đảm bảo dữ liệu an toàn, minh bạch và không thể bị thay đổi.
• Phần mềm mã nguồn mở: 2gather cam kết sử dụng 100% phần mềm mã nguồn mở để xây dựng nền tảng. Điều này có nghĩa là mã nguồn được công khai, ai cũng có thể kiểm tra, đánh giá và đóng góp, tăng tính minh bạch và độ tin cậy. Dự án sử dụng nhiều công nghệ mã nguồn mở, bao gồm cả Ethereum – một nền tảng blockchain công cộng hỗ trợ hợp đồng thông minh, có thể dùng để xây dựng các ứng dụng phi tập trung.
• Kiến trúc phi tập trung: Hệ thống của 2gather không chạy trên máy chủ của một công ty nào, mà được phân phối trên các node do người dùng toàn cầu cùng duy trì, khiến nó khó bị kiểm soát hoặc đóng cửa bởi một thực thể duy nhất.
• Thành phần cốt lõi: 2gather dự kiến xây dựng một loạt chức năng cốt lõi, bao gồm:
  • Không gian dữ liệu công cộng tự chủ (Self-Sovereign Data Commons): Giúp bạn thực sự sở hữu và kiểm soát dữ liệu của mình, không bị nền tảng sử dụng tùy tiện.
  • Giao tiếp và mạng xã hội an toàn, dân chủ: Cung cấp môi trường giao tiếp bảo vệ quyền riêng tư, không bị kiểm duyệt.
  • Tiền mã hóa và giao dịch dân chủ: Khám phá cách xây dựng hệ thống tiền mã hóa và giao dịch do cộng đồng điều hành.
  • 100% xác thực (Socially Verified Accounts): Thông qua cơ chế xác thực xã hội, đảm bảo tính xác thực của danh tính người dùng, giảm thông tin giả và tài khoản bot.

Dù cơ chế đồng thuận cụ thể (Consensus Mechanism – quy tắc để các thành viên mạng blockchain thống nhất về tính hợp lệ của giao dịch) chưa được tài liệu hiện tại mô tả chi tiết, nhưng do có đề cập đến Ethereum, rất có thể dự án sẽ dựa vào cơ chế nền tảng của Ethereum ở một mức độ nhất định.

Kinh tế học token

Về kinh tế học token của dự án 2gather, hiện tại tài liệu công khai chưa nêu rõ về một token cụ thể mang tên “TWO” cũng như các thông tin về phát hành, lưu thông và mục đích sử dụng.

Theo tài liệu chính thức, 2gather hướng tới trở thành một không gian công cộng số phi lợi nhuận, nguồn vốn phát triển ban đầu chủ yếu đến từ quyên góp và tài trợ. Dự án tuyên bố không nhận đầu tư mạo hiểm hay đầu tư tư nhân, nhằm đảm bảo nguyên tắc dân chủ cốt lõi là người dùng sở hữu và kiểm soát nền tảng. Chi phí vận hành hàng ngày về sau sẽ được duy trì bằng khoản phí nhỏ do người dùng đóng góp.

Dù tầm nhìn dự án có đề cập “tiền mã hóa và giao dịch dân chủ” là một trong những thành phần chính, nhưng hiện chưa có thông tin chi tiết về token cụ thể (như TWO): ký hiệu, chuỗi phát hành, tổng cung, cơ chế lạm phát/đốt, mục đích sử dụng, phân bổ và kế hoạch mở khóa. Điều này cho thấy 2gather có thể tập trung hơn vào xây dựng hạ tầng và mô hình quản trị, thay vì tung ra một token gốc với mô hình kinh tế phức tạp ngay lập tức.

Đội ngũ, quản trị và tài chính

• Thành viên cốt lõi: Dự án 2gather do Ziri Rideaux và Brendan A. Miller đồng sáng lập. Brendan Miller được mô tả là một chuyên gia công nghệ (Technologist), còn Ziri Rideaux là một chiến lược gia (Strategist).
• Đặc điểm đội ngũ: Đội ngũ cam kết các nguyên tắc mã nguồn mở, phi tập trung và phi lợi nhuận, thể hiện rõ qua quyết định không nhận đầu tư mạo hiểm.
• Cơ chế quản trị: Triết lý cốt lõi của 2gather là “hoàn toàn do người dùng sở hữu và kiểm soát”. Dự án hướng tới xây dựng một nền tảng “dân chủ trực tiếp toàn cầu”, cho phép người dùng tham gia quyết định thông qua các hình thức như “hội nghị công dân số”. Điều này nghĩa là dự án theo đuổi mô hình quản trị phi tập trung cao, trao quyền thực sự cho cộng đồng.
• Tài chính: Như đã nói, nguồn tài chính của 2gather rất đặc biệt. Do nguyên tắc dân chủ cốt lõi yêu cầu nền tảng phải hoàn toàn do người dùng sở hữu và kiểm soát, nên dự án không thể nhận đầu tư mạo hiểm hay đầu tư tư nhân. Việc phát triển ban đầu chủ yếu dựa vào quyên góp và tài trợ. Khi nền tảng trưởng thành, vận hành hàng ngày sẽ được duy trì bằng khoản phí nhỏ do người dùng đóng góp.

Lộ trình phát triển

Lộ trình của 2gather có thể chia thành hai phần: quá trình phát triển lịch sử và kế hoạch tương lai:

Các mốc và sự kiện quan trọng trong lịch sử:

• 2017: Ý tưởng về 2gather lần đầu được hình thành. Tháng 9 cùng năm, một tài liệu khái niệm sơ khai về 2gather được gửi tới cuộc thi New Shape Prize của Global Challenges Foundation.
• Sau đó: Dự án tiến hành một loạt thử nghiệm công nghệ, bao gồm:
  • Sử dụng hợp đồng thông minh của Colony.io (một khung DAO phi tập trung dựa trên Ethereum).
  • Nghiên cứu hợp đồng thông minh riêng tư của Secrt Network (một blockchain bảo vệ quyền riêng tư) để hỗ trợ tổ chức số an toàn.
  • Tạo ra Open Super Dapp, một nguyên mẫu “siêu ứng dụng” phi tập trung, mã nguồn mở.

Kế hoạch và mốc quan trọng trong tương lai:

Trang web chính thức của 2gather đề cập đến “lộ trình công nghệ”, bao gồm một loạt “sáng kiến thành phần chính”, đây là các hướng phát triển trọng tâm của dự án trong tương lai:

• Không gian dữ liệu công cộng tự chủ (Self-Sovereign Data Commons): Nhằm giúp người dùng kiểm soát hoàn toàn dữ liệu của mình.
• Giao tiếp và mạng xã hội an toàn, dân chủ: Xây dựng nền tảng giao tiếp bảo vệ quyền riêng tư, chống kiểm duyệt.
• Tiền mã hóa và giao dịch dân chủ: Khám phá và thực hiện cơ chế tiền số và giao dịch do cộng đồng điều hành.
• Lưu trữ cộng đồng (Community Hosting): Cung cấp hạ tầng phi tập trung cho mọi người.
• 100% xác thực (Socially Verified Accounts): Đảm bảo tính xác thực danh tính người dùng thông qua xác thực xã hội.
• Xây dựng không gian công cộng: Thúc đẩy “Coorganisms” (tổ chức hợp tác) thay cho mô hình công ty truyền thống.
• Hội nghị công dân số (Digital Citizens Assemblies): Thúc đẩy hình thức quản trị số dân chủ trực tiếp.
• Xây dựng cộng đồng số giá trị thông qua trách nhiệm đầy cảm thông (Digital Communities of Values through Compassionate Accountability).
• Tài sản chung (Common Goods): Cùng nhau hoàn thành những việc không thể làm riêng lẻ.
• Cuộc di cư lớn (Exodus): Thúc đẩy mọi người chuyển từ nền tảng truyền thống sang nền tảng phi tập trung.

Nhắc nhở về rủi ro thường gặp

Bất kỳ dự án blockchain mới nổi nào cũng tiềm ẩn rủi ro nhất định, 2gather cũng không ngoại lệ. Khi tìm hiểu về dự án này, chúng ta cần giữ thái độ khách quan và thận trọng:

• Rủi ro công nghệ và bảo mật:
  • Độ phức tạp phát triển: Xây dựng một nền tảng phi tập trung, mã nguồn mở và nhiều chức năng là một công trình lớn, khó khăn về kỹ thuật, có thể gặp trì hoãn hoặc nút thắt công nghệ.
  • Lỗ hổng hợp đồng thông minh: Nếu dự án sau này sử dụng hợp đồng thông minh, mã hợp đồng có thể có lỗ hổng, bị tấn công sẽ gây mất tài sản hoặc hệ thống trục trặc.
  • Thách thức phi tập trung: Để thực sự phi tập trung mà vẫn vận hành hiệu quả, cần vượt qua nhiều thách thức về công nghệ và quản trị.
• Rủi ro kinh tế:
  • Phụ thuộc vào nguồn vốn: Tính phi lợi nhuận và phụ thuộc vào quyên góp của 2gather có thể khiến nguồn vốn không ổn định, ảnh hưởng đến sự phát triển và mở rộng lâu dài.
  • Khả năng chấp nhận phí của người dùng: Dù dự kiến duy trì vận hành bằng phí nhỏ từ người dùng, nhưng việc người dùng có sẵn sàng trả phí cho “tài sản công cộng” hay không, cũng như thiết kế mô hình phí sao cho được chấp nhận rộng rãi, đều là vấn đề cần cân nhắc.
  • Mô hình kinh tế token chưa rõ ràng: Do hiện chưa có chi tiết về kinh tế học token, nếu sau này phát hành token, giá trị, cơ chế khuyến khích và hiệu quả thị trường đều chưa chắc chắn.
• Rủi ro tuân thủ và vận hành:
  • Chính sách quản lý chưa rõ ràng: Quy định toàn cầu về blockchain và nền tảng phi tập trung còn chưa rõ, tương lai có thể gặp thách thức về tuân thủ.
  • Tiếp nhận của người dùng: Là một giải pháp phi lợi nhuận thay thế, để thu hút đông đảo người dùng chuyển từ nền tảng truyền thống sang cần rất nhiều nỗ lực và thời gian. Dự án cũng thừa nhận giai đoạn đầu có thể dễ bị “thâu tóm”.
  • Thách thức quản trị: Xây dựng một hệ thống quản trị dân chủ trực tiếp toàn cầu thực sự do người dùng điều hành, cần giải quyết các vấn đề phức tạp về phối hợp, ra quyết định và thực thi.

Hãy nhớ rằng, các nhắc nhở rủi ro trên không phải là đầy đủ, chỉ để tham khảo. Trước khi tham gia bất kỳ dự án blockchain nào, hãy tự nghiên cứu và đánh giá rủi ro kỹ lưỡng.

Danh sách xác minh

Để hiểu sâu hơn về dự án 2gather, bạn có thể tham khảo các thông tin sau:

• Trang web chính thức: Truy cập 2gather.one hoặc 2gather.community để cập nhật thông tin mới nhất và tuyên bố chính thức của dự án.
• Kho GitHub: Dự án 2gather có một kho trên GitHub (2Gather - Github), bạn có thể xem mức độ hoạt động của mã nguồn, tiến độ phát triển và sự đóng góp của cộng đồng.
• Tài liệu khái niệm và lộ trình: Tham khảo “Tổng quan khái niệm” (Conceptual Overview) và “Lộ trình công nghệ” (Technical Roadmap) được đề cập trên website để hiểu chi tiết về tầm nhìn và kế hoạch công nghệ của dự án.
• Thông tin đội ngũ: Tìm hiểu về hai đồng sáng lập Ziri Rideaux và Brendan A. Miller, cũng như kinh nghiệm của họ.

Tóm tắt dự án

Tóm lại, 2gather là một dự án blockchain đầy tham vọng, muốn xây dựng một “không gian công cộng số” thực sự do người dùng sở hữu và kiểm soát trong thế giới số. Triết lý cốt lõi của dự án là tận dụng công nghệ phi tập trung để cung cấp một nền tảng xã hội và quản trị phi lợi nhuận, mã nguồn mở cho toàn cầu, nhằm chống lại các vấn đề do các ông lớn Internet tập trung gây ra, đồng thời thúc đẩy dân chủ trực tiếp toàn cầu.

Dự án nhấn mạnh tính phi lợi nhuận, không nhận đầu tư mạo hiểm truyền thống, mà dựa vào quyên góp cộng đồng và phí nhỏ của người dùng để duy trì vận hành – đây là mô hình khá đặc biệt trong lĩnh vực blockchain. Lộ trình công nghệ của dự án bao gồm dữ liệu tự chủ, giao tiếp dân chủ, xác thực xã hội và nhiều hướng đi tiên tiến, nhằm xây dựng một hệ sinh thái phi tập trung toàn diện.

Tuy nhiên, với tầm nhìn xã hội lớn lao, 2gather cũng đối mặt với nhiều thách thức như độ phức tạp kỹ thuật, sự ổn định nguồn vốn, khó khăn trong việc thu hút người dùng và sự không chắc chắn về quy định pháp lý trong tương lai.

2gather đại diện cho một hướng đi lý tưởng về tương lai Internet, muốn tái cấu trúc quyền lực trong thế giới số thông qua đổi mới công nghệ. Với những ai quan tâm đến chủ quyền số, quản trị phi tập trung và lợi ích công cộng, đây là dự án đáng chú ý. Nhưng hãy nhớ, đây không phải là lời khuyên đầu tư, mọi quyết định tham gia nên dựa trên nghiên cứu và đánh giá rủi ro cá nhân. Để biết thêm chi tiết, hãy tự nghiên cứu thêm.