NIGHT với khối lượng giao dịch hàng ngày gần 10 tỷ USD lại đến từ Cardano đã “hết thời”?

Tiêu đề gốc: “Token có khối lượng giao dịch gần 10 tỷ USD trong một ngày, lại đến từ Cardano?”

Tác giả gốc: Eric, Foresight News

Gần đây, một token có tên NIGHT, vừa được niêm yết giao dịch giao ngay hoặc hợp đồng trên Bitget, Binance, OKX, Bybit vào đầu tháng, đã đạt tổng khối lượng giao dịch toàn mạng trong 24 giờ vượt quá 9 tỷ USD, gần chạm mốc 10 tỷ USD. Thậm chí, Bybit còn vượt qua Binance về khối lượng giao dịch giao ngay trong 24 giờ nhờ NIGHT.

NIGHT chính thức ra mắt vào ngày 9 tháng 12. Theo dữ liệu từ CoinGecko, giá token này đã tăng từ khoảng 0,025 USD ban đầu lên gần 0,114 USD chỉ trong chưa đầy hai tuần, mức tăng hơn 3 lần, FDV của nó cũng từng vượt quá 2,5 tỷ USD, lọt vào top 50 vốn hóa thị trường. Tính đến thời điểm viết bài, giá NIGHT đã giảm về quanh mức 0,08 USD.

Một token có thể đồng thời niêm yết trên các sàn giao dịch lớn như vậy và đạt được thành tích này không phải là điều quá bất ngờ, nhưng điều thú vị là NIGHT lại là token của Midnight – sidechain bảo mật của Cardano. Một dự án vừa mang nhãn “Cardano” vừa có yếu tố “bảo mật” lại có sức bùng nổ như vậy thực sự đã khiến phần lớn mọi người bất ngờ.

Midnight “đắt giá” ở đâu?

Midnight là một sidechain do Input Output Global (IOG, tức công ty mẹ của Cardano) phát triển, lấy “bảo vệ dữ liệu có thể lập trình” làm điểm bán hàng cốt lõi. Nó biến bằng chứng không kiến thức (ZKP) thành một bộ API TypeScript sẵn sàng sử dụng, giúp các nhà phát triển Web2 không cần học mật mã học cũng có thể thực hiện “tiết lộ chọn lọc” trên chuỗi. Toàn bộ mạng lưới lấy Cardano làm nền tảng đồng thuận, sử dụng Halo2 làm backend ZK, áp dụng mô hình hai token (NIGHT+DUST), mục tiêu ban đầu là hiện thực hóa “dữ liệu có thể sử dụng nhưng không thể nhìn thấy” mà doanh nghiệp quan tâm nhất, sau đó dần mở rộng sang các lĩnh vực như DeFi, RWA, nhận diện hợp pháp trên chuỗi, v.v.

Tổng thể mà nói thì không có gì quá đặc biệt, công nghệ bảo mật sử dụng ZKP nhưng không bảo vệ quyền riêng tư một cách nguyên bản, mà biến tính năng bảo mật thành tùy chọn để đáp ứng nhu cầu thực tế.

IOG lần đầu công khai kế hoạch phát triển Midnight là vào tháng 11 năm 2022, nhưng phải đến gần hai năm sau, tháng 10 năm 2024 mới ra mắt testnet. Đây thực sự là phong cách của IOG, từ khi công bố Cardano sẽ tích hợp hợp đồng thông minh đến khi thực sự triển khai đã mất gần 5 năm, tận đến tháng 9 năm 2021 mới có chức năng hợp đồng thông minh, lúc đó thị trường bò đã nguội lạnh.

Tháng 5 năm nay, Midnight thành lập quỹ, với chủ tịch là Fahmi Syed – cựu giám đốc tài chính của đội phát triển Polkadot Parity, báo hiệu TGE đã đi bước đầu tiên. Chỉ hai ngày sau khi công bố thành lập quỹ, nhà sáng lập Cardano Charles Hoskinson đã công bố kế hoạch airdrop token cho 37 triệu địa chỉ trên 8 blockchain lớn, đồng thời nhấn mạnh airdrop chỉ dành cho nhà đầu tư nhỏ lẻ, không có VC tham gia dự án này.

Có lẽ điều thực sự thổi bùng cảm xúc thị trường chính là “phát token hàng loạt” của Midnight. Ngoài airdrop, Midnight còn hợp tác với Binance, OKX và Bybit để phân phối gần 3 tỷ NIGHT. Cách làm mạnh tay này rất khác với mô hình ICO phổ biến gần đây, và đã nhận được phản hồi tích cực từ thị trường.

Theo quan sát trên block explorer, ngoài ba địa chỉ nắm giữ NIGHT lớn nhất có thể thuộc về IOG hoặc quỹ Midnight, các địa chỉ còn lại khá phân tán. Theo số liệu trên website chính thức, tác giả ước tính số token NIGHT được phân phối qua airdrop, hợp tác với sàn giao dịch, v.v. đã chiếm gần 1/3 tổng cung (24 tỷ token), thực sự là một động thái mạnh tay.

Token của Midnight không chỉ có NIGHT mà còn áp dụng mô hình hai token “NIGHT+DUST”. Thiết kế hiếm gặp này không phải do “ý tưởng sáng tạo” nào, mà nhằm đảm bảo tuân thủ quy định. NIGHT dùng để tham gia quản trị mạng lưới, khuyến khích và tạo ra token DUST, bản thân NIGHT không liên quan đến quyền riêng tư, hỗ trợ kiểm toán on-chain.

DUST được tạo ra từ việc nắm giữ NIGHT, dùng để trả phí giao dịch, tương tự vai trò Gas. Ngoài ra, DUST còn dùng để trả phí bảo mật, tức là nếu muốn thêm tính năng bảo mật tùy chọn cho giao dịch trên chuỗi thì cần trả phí bằng DUST. DUST sẽ được tự động phân phối cho tài khoản nắm giữ NIGHT khi tạo block và sẽ “giảm dần” theo thời gian để ngăn chặn tích trữ ác ý và tấn công mạng lưới.

Như vậy, “cổ phần” NIGHT của Midnight không tham gia vào việc trả phí giao dịch on-chain, mà chỉ tồn tại như token quản trị và tạo ra “nhiên liệu” thực sự trên chuỗi là DUST. DUST bản thân là “tài nguyên tái tạo”, vì được tạo ra từ NIGHT và giảm dần theo thời gian, nên về mặt chính sách quản lý sẽ được coi là tài nguyên chứ không phải tài sản, đáp ứng yêu cầu của các cơ quan quản lý ở nhiều nơi.

Cardano sẽ đầu tư mạnh cho hệ sinh thái on-chain vào năm sau

Theo lộ trình của Cardano, năm sau sẽ là năm thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động on-chain.

Trước hết, Cardano sẽ nâng cấp mạng lưới, tăng thông lượng lên 1.000 đến 10.000 TPS thông qua xử lý block song song và cấu trúc phân tầng để mở rộng chiều dọc, đồng thời vẫn đảm bảo an toàn và phi tập trung. Tiếp theo là sự kiện chính của bài viết này – Midnight ra mắt mainnet, Cardano cho rằng việc Midnight ra mắt với tính năng bảo mật tùy chọn sẽ mang lại nhiều hoạt động DeFi và TVL hơn. Ngoài ra, quỹ Cardano sẽ hỗ trợ phát hành native các stablecoin lớn như USDT, USDC trên Cardano.

Cuối cùng, cũng là điểm mà tác giả cho là quan trọng nhất, Cardano dự định tập trung vào khả năng tương tác, nhưng không chỉ đơn giản là cross-chain, mà là cho phép người dùng từ các chain khác có thể tương tác trực tiếp với DApp trên Cardano bằng cách tiêu thụ token Gas của chain gốc.

Tuần trước, Cardano đã thực hiện giao dịch nguyên tử giữa BTC và ADA thông qua Fluid, không dùng cầu nối cross-chain, token bọc hay lưu ký tập trung, mà trực tiếp giao dịch script-to-script ở tầng thấp, điều này cũng phần nào nhờ Cardano sử dụng mô hình sổ cái UTXO. Hai ngày trước, các nhà vận hành pool staking của Cardano đã tương tác với đồng sáng lập Solana trên X, xác nhận hướng phát triển này.

Song song với chiến lược và kế hoạch sản phẩm là đầu tư tài chính. Quỹ Cardano dự kiến tăng 12% ngân sách marketing, xuất hiện tại các sự kiện như TOKEN2049, Consensus, Venture Hub cũng sẽ đầu tư 2 triệu ADA để hỗ trợ các startup và dự án hệ sinh thái. Ngoài ra, quỹ Cardano còn dự kiến bơm hàng chục triệu ADA vào DeFi on-chain để tăng thanh khoản, thu hút sự tham gia của các tổ chức.

Nhìn chung, việc đẩy giá NIGHT tăng có lẽ chỉ là “món khai vị” cho hàng loạt kế hoạch của Cardano, biết đâu đến năm 2026, chúng ta nên chú ý đến dự án đã ra mắt mainnet từ năm 2017 này, vốn đã gần như bị thị trường Web3 chính thống lãng quên.