The New York Times: Những điều chưa được tiết lộ đằng sau việc Trump ủng hộ tiền mã hóa

Tác giả: David Yaffe-Bellany và Eric Lipton, The New York Times

Biên dịch: Chopper, Foresight News

Mùa hè năm nay, một nhóm giám đốc điều hành doanh nghiệp đã giới thiệu một kế hoạch kinh doanh cho các nhà tài chính Phố Wall, trong đó có Anthony Scaramucci, cựu cố vấn của Tổng thống Trump. Họ hy vọng Scaramucci sẽ tham gia vào một công ty niêm yết với chiến lược độc đáo: tích trữ lượng lớn tài sản tiền mã hóa để tăng sức hấp dẫn với nhà đầu tư.

"Thực ra họ chẳng cần phải nói nhiều," Scaramucci nhớ lại. Không lâu sau, ông đã gia nhập với tư cách cố vấn cho ba công ty ít tên tuổi áp dụng chiến lược này, "toàn bộ quá trình đàm phán diễn ra rất suôn sẻ."

Tuy nhiên, cơn sốt này không kéo dài lâu. Mùa thu năm nay, thị trường tiền mã hóa lao dốc, cổ phiếu của ba công ty mà Scaramucci tham gia cũng rớt giá mạnh, trong đó có công ty giảm hơn 80%.

Sự thăng trầm của các doanh nghiệp này chính là hình ảnh thu nhỏ của làn sóng tiền mã hóa do Trump khởi xướng. Vị lãnh đạo tự xưng là "Tổng thống tiền mã hóa đầu tiên" này không chỉ chấm dứt các biện pháp siết chặt quản lý đối với doanh nghiệp tiền mã hóa, mà còn công khai thúc đẩy đầu tư tiền mã hóa tại Nhà Trắng, ký các đạo luật hỗ trợ phát triển tiền mã hóa, thậm chí phát hành meme coin mang tên TRUMP, đưa lĩnh vực từng là ngách này lên vị trí trung tâm của kinh tế toàn cầu.

Hiện nay, hiệu ứng dây chuyền từ sự ủng hộ tiền mã hóa của Trump đang dần hiện rõ.

Từ đầu năm đến nay, hàng loạt doanh nghiệp tiền mã hóa mới vượt qua ranh giới ngành liên tục xuất hiện, cuốn hút ngày càng nhiều người vào thị trường đầy biến động này. Hiện đã có hơn 250 công ty niêm yết bắt đầu tích trữ tiền mã hóa – loại tài sản số này có đặc điểm biến động giá tương tự như cổ phiếu, trái phiếu và các sản phẩm đầu tư truyền thống khác.

Năm 2024, cựu cố vấn của Trump, Anthony Scaramucci, tham dự Hội nghị Bitcoin tại UAE

Một làn sóng doanh nghiệp đã tận dụng cơ hội để ra mắt các sản phẩm sáng tạo, giảm rào cản tích hợp tiền mã hóa vào tài khoản môi giới và kế hoạch hưu trí. Đồng thời, các lãnh đạo ngành đang vận động với cơ quan quản lý, lên kế hoạch phát hành token tiền mã hóa gắn với cổ phiếu công ty niêm yết, xây dựng một thị trường giao dịch cổ phiếu dựa trên công nghệ tiền mã hóa.

Làn sóng đổi mới mạnh mẽ này đã bộc lộ nhiều vấn đề. Hai tháng qua, giá các loại tiền mã hóa chủ đạo lao dốc mạnh, khiến các doanh nghiệp nắm giữ nhiều tài sản mã hóa rơi vào khủng hoảng sụp đổ. Các dự án mới nổi khác cũng làm dấy lên cảnh báo từ các nhà kinh tế và cơ quan quản lý, rủi ro thị trường ngày càng tích tụ.

Điểm mấu chốt gây lo ngại là quy mô vay mượn ngày càng phình to. Đến mùa thu năm nay, các công ty niêm yết đã vay mượn lớn để mua tiền mã hóa; quy mô hợp đồng tương lai tiền mã hóa mà nhà đầu tư nắm giữ đã vượt 200 tỷ USD, phần lớn các giao dịch này dựa vào vốn vay đòn bẩy, vừa có thể mang lại lợi nhuận khổng lồ, vừa tiềm ẩn nguy cơ cháy tài khoản.

Đáng lo hơn, hàng loạt động thái mới của ngành tiền mã hóa đã gắn kết sâu sắc thị trường tiền mã hóa với thị trường chứng khoán và các lĩnh vực tài chính khác. Một khi thị trường tiền mã hóa xảy ra khủng hoảng, rủi ro có thể lan sang toàn bộ hệ thống tài chính, gây ra hiệu ứng dây chuyền.

"Giờ đây, ranh giới giữa đầu cơ, cờ bạc và đầu tư đã trở nên mờ nhạt," Timothy Massad, từng là Trợ lý Bộ trưởng Tài chính Mỹ phụ trách ổn định tài chính sau khủng hoảng 2008, thẳng thắn nhận định, "Tình trạng này khiến tôi rất lo lắng."

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đáp lại rằng, chính sách của Trump đang "thúc đẩy đổi mới, tạo cơ hội kinh tế cho toàn dân Mỹ, giúp Mỹ trở thành trung tâm tiền mã hóa toàn cầu".

Các lãnh đạo ngành tiền mã hóa lập luận rằng, những dự án mới này thể hiện tiềm năng của công nghệ tiền mã hóa trong việc tái cấu trúc hệ thống tài chính cũ kỹ. Theo họ, biến động thị trường chính là cơ hội sinh lời.

"Rủi ro cao thường đi kèm lợi nhuận cao." Duncan Moir, Chủ tịch công ty phát hành sản phẩm đầu tư tiền mã hóa 21Shares, cho biết, "Sứ mệnh của chúng tôi là mang những cơ hội đầu tư này đến với nhiều người hơn."

Làn sóng đổi mới này không thể bùng nổ nếu không có môi trường quản lý nới lỏng toàn diện – đây là giai đoạn cửa sổ quản lý thân thiện nhất mà doanh nghiệp tiền mã hóa từng có. Nhiều năm trước, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) luôn đối đầu với ngành tiền mã hóa; nhưng tháng 1 năm nay, cơ quan này đã thành lập nhóm công tác chuyên trách tiền mã hóa, tổ chức họp với hàng chục doanh nghiệp tìm kiếm sự hỗ trợ quy định mới hoặc giấy phép niêm yết sản phẩm.

Người phát ngôn của SEC cho biết, cơ quan này đang nỗ lực "đảm bảo nhà đầu tư có đủ thông tin để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý".

Trụ sở Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ tại Washington

Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp mới nổi này đều có liên hệ với đế chế kinh doanh tiền mã hóa ngày càng mở rộng của gia đình Trump, làm mờ ranh giới giữa kinh doanh và chính phủ.

Mùa hè năm nay, các lãnh đạo của startup tiền mã hóa World Liberty Financial thuộc Trump đã thông báo gia nhập hội đồng quản trị của công ty niêm yết ALT5 Sigma. Công ty này vốn kinh doanh tái chế, nay lên kế hoạch huy động 1.5 tỷ USD để tiến vào thị trường tiền mã hóa.

Làn sóng vốn: Một canh bạc tiền mã hóa ngoài tầm kiểm soát

Những người đam mê tiền mã hóa gọi làn sóng đầu tư rủi ro cao do chính quyền Trump thúc đẩy này là "Mùa hè của các công ty kho bạc tiền mã hóa".

Các công ty kho bạc tiền mã hóa (DAT) là các công ty niêm yết lấy tích trữ tiền mã hóa làm mục tiêu cốt lõi. Theo công ty tư vấn tiền mã hóa Architect Partners, gần một nửa số doanh nghiệp mới nổi này tập trung tích trữ bitcoin – đồng tiền mã hóa nổi tiếng nhất, ngoài ra còn hàng chục công ty công bố kế hoạch mua dogecoin và các đồng coin không phổ biến khác.

Số lượng công ty kho bạc tiền mã hóa thành lập mỗi tháng năm 2025. Nguồn: Architect Partners, thống kê đến ngày 16 tháng 12

Mô hình hoạt động của các công ty này thường rất đơn giản: một nhóm lãnh đạo tìm kiếm một công ty nhỏ đang giao dịch công khai (ví dụ nhà sản xuất đồ chơi), thuyết phục họ chuyển đổi sang kinh doanh tích trữ tiền mã hóa; sau đó hợp tác với công ty này, huy động hàng trăm triệu USD từ các nhà đầu tư giá trị cao, cuối cùng dùng tiền mua tiền mã hóa.

Mục tiêu cốt lõi là phát hành cổ phiếu truyền thống gắn với giá tiền mã hóa, giúp nhiều người hơn tham gia đầu tư tiền mã hóa. Chiến lược này về lý thuyết có tiềm năng sinh lời lớn. Nhiều quỹ đầu tư và tổ chức quản lý tài sản vẫn do dự đầu tư trực tiếp vào tiền mã hóa vì quy trình lưu trữ phức tạp, chi phí cao và dễ bị hacker tấn công.

Đầu tư vào công ty kho bạc tiền mã hóa tương đương với việc thuê ngoài các công việc hậu cần như lưu trữ tiền mã hóa. Nhưng các công ty này cũng tiềm ẩn rủi ro lớn: nhiều công ty thành lập vội vàng, ban lãnh đạo thiếu kinh nghiệm vận hành công ty niêm yết. Theo Architect Partners, các doanh nghiệp này đã công bố kế hoạch vay hơn 20 tỷ USD để mua tiền mã hóa.

"Đòn bẩy là thủ phạm gây ra khủng hoảng tài chính." Corey Frayer, từng là cố vấn tiền mã hóa của SEC, cảnh báo, "Và thị trường hiện tại đang sản sinh ra lượng đòn bẩy khổng lồ."

Một số công ty kho bạc tiền mã hóa đã rơi vào khó khăn kinh doanh hoặc khủng hoảng lãnh đạo, khiến nhà đầu tư chịu tổn thất lớn.

Công ty niêm yết Forward Industries chuyển đổi thành công ty kho bạc tiền mã hóa, nắm giữ nhiều SOL. Tháng 9 năm nay, công ty huy động hơn 1.6 tỷ USD từ nhà đầu tư tư nhân, giá cổ phiếu từng tăng vọt lên gần 40 USD/cổ phiếu.

Allan Teh đến từ Miami quản lý tài sản cho một family office, năm nay ông đã đầu tư 2.5 triệu USD vào Forward Industries. "Khi đó ai cũng nghĩ chiến lược này chắc thắng, giá tài sản mã hóa sẽ tiếp tục tăng," Allan Teh nhớ lại.

Tuy nhiên, khi thị trường tiền mã hóa lao dốc, giá cổ phiếu Forward Industries trong tháng này có lúc giảm xuống còn 7 USD/cổ phiếu. Công ty công bố kế hoạch chi 1 tỷ USD mua lại cổ phiếu trong hai năm tới, nhưng động thái này không ngăn được đà giảm giá.

"Âm nhạc dừng lại, trò chơi kết thúc. Giờ tôi bắt đầu lo lắng, liệu tôi có thể rút lui an toàn không?" Allan Teh đã lỗ khoảng 1.5 triệu USD, "Khoản đầu tư này cuối cùng sẽ lỗ bao nhiêu?" Forward Industries từ chối bình luận về việc này.

Sự lan tràn của các công ty kho bạc tiền mã hóa đã khiến SEC cảnh giác. "Rõ ràng, chúng tôi rất lo ngại về điều này." Chủ tịch SEC Paul Atkins trả lời phỏng vấn tại hội nghị tiền mã hóa Miami tháng trước, "Chúng tôi đang theo dõi sát diễn biến."

Và phía sau đường đua tiền mã hóa mới này là sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ gia đình Trump.

Nhà sáng lập World Liberty Financial gồm có Eric Trump, con trai của Trump, và Zach Witkoff

Tháng 8 năm nay, World Liberty Financial thông báo các nhà sáng lập công ty (bao gồm con trai Tổng thống, Eric Trump) sẽ gia nhập hội đồng quản trị của ALT5 Sigma. Công ty niêm yết này dự định tích trữ token tiền mã hóa WLFI do World Liberty Financial phát hành (Eric Trump hiện là cố vấn chiến lược kiêm quan sát viên hội đồng quản trị).

Sự hợp tác này dường như giúp gia đình Trump nhanh chóng thu lợi. Theo thỏa thuận chia sẻ lợi nhuận công bố trên website World Liberty Financial, mỗi khi token WLFI được giao dịch, các thực thể kinh doanh thuộc gia đình Trump đều được hưởng phần trăm lợi nhuận.

Sau đó, tình hình kinh doanh của ALT5 Sigma chuyển biến xấu. Tháng 8, công ty tiết lộ một giám đốc công ty con bị kết án rửa tiền tại Rwanda, hội đồng quản trị đang điều tra các "vấn đề chưa công bố" khác. Không lâu sau, ALT5 Sigma thông báo đình chỉ chức vụ CEO và chấm dứt hợp đồng với hai lãnh đạo khác.

Kể từ tháng 8, giá cổ phiếu công ty đã giảm 85%. Người phát ngôn ALT5 Sigma cho biết công ty "vẫn lạc quan về triển vọng tương lai".

Cú sập chớp nhoáng: Hàng trăm tỷ USD vốn hóa bốc hơi trong một đêm

Biến động gần đây của thị trường tiền mã hóa bắt nguồn từ một đêm tháng 10.

Nhờ chính sách của Trump, thị trường tiền mã hóa tăng trưởng phần lớn thời gian trong năm nay. Nhưng ngày 10 tháng 10, giá bitcoin, ethereum và hàng chục loại tiền mã hóa khác đồng loạt lao dốc, tạo nên một cú sập chớp nhoáng.

Nguyên nhân trực tiếp của cú sập này là Trump công bố áp thuế mới với Trung Quốc, động thái này làm rung chuyển kinh tế toàn cầu. Nhưng lý do thị trường tiền mã hóa bị ảnh hưởng nặng nề là do lượng vốn đòn bẩy khổng lồ đã thúc đẩy đà tăng trước đó.

Trên các sàn giao dịch tiền mã hóa, nhà giao dịch có thể dùng tài sản mã hóa làm tài sản thế chấp để vay tiền pháp định, hoặc sử dụng vốn đòn bẩy để tăng quy mô đầu tư tiền mã hóa. Theo Galaxy Research, quý 3 năm nay, quy mô cho vay tiền mã hóa toàn cầu tăng thêm 20 tỷ USD chỉ trong một quý, đạt mức đỉnh lịch sử 74 tỷ USD.

Trước đây, các giao dịch đòn bẩy rủi ro nhất chủ yếu diễn ra ở thị trường nước ngoài. Nhưng tháng 7 năm nay, sàn giao dịch tiền mã hóa lớn nhất Mỹ, Coinbase, đã ra mắt công cụ đầu tư mới cho phép giao dịch hợp đồng tương lai bitcoin và ethereum với đòn bẩy 10 lần. Trước đó, cơ quan quản lý liên bang Mỹ đã dỡ bỏ các hướng dẫn hạn chế giao dịch đòn bẩy, mở đường cho sản phẩm mới của Coinbase.

Tháng 7 năm nay, Coinbase ra mắt công cụ giao dịch tiền mã hóa đòn bẩy 10 lần

Cú sập tháng 10 tuy không gây ra thảm họa phá sản hàng loạt như năm 2022, nhưng đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ hệ thống tiềm ẩn trong lĩnh vực tiền mã hóa.

Bản chất của giao dịch đòn bẩy là khi thị trường đi xuống, thua lỗ sẽ bị phóng đại nhiều lần. Sàn giao dịch sẽ cưỡng chế đóng vị thế, bán tài sản thế chấp của khách hàng, quá trình này thường làm giá giảm sâu hơn nữa.

Theo CoinGlass, ngày 10 tháng 10, ít nhất 19 tỷ USD giao dịch đòn bẩy tiền mã hóa trên toàn cầu đã bị cưỡng chế đóng vị thế, ảnh hưởng đến 1.6 triệu nhà giao dịch. Đợt cháy tài khoản này tập trung chủ yếu ở Binance, Okx, Bybit và các sàn khác.

Đợt lao dốc khiến lưu lượng giao dịch tăng vọt, nhiều sàn lớn gặp sự cố kỹ thuật khiến nhà giao dịch không thể chuyển tiền kịp thời. Coinbase cho biết đã ghi nhận một số người dùng "gặp trục trặc hoặc giảm hiệu suất hệ thống khi giao dịch".

Derek Bartron, lập trình viên phần mềm tại Tennessee đồng thời là nhà đầu tư tiền mã hóa, cho biết tài khoản Coinbase của anh bị đóng băng trong thời gian sập giá. "Tôi muốn đóng vị thế rút lui nhưng không thể thao tác," Derek Bartron nói, "Coinbase đã gián tiếp khóa tiền của người dùng, chúng tôi chỉ biết nhìn tài sản bốc hơi mà bất lực."

Derek Bartron cho biết, trong vài ngày sau cú sập, anh đã lỗ khoảng 50,000 USD tiền mã hóa, một phần do không thể đóng vị thế kịp thời.

Người phát ngôn Coinbase phản hồi rằng công ty cung cấp công cụ quản lý rủi ro tự động, "các công cụ này hoạt động bình thường trong đợt biến động thị trường vừa qua, sàn giao dịch của chúng tôi luôn vận hành ổn định trong suốt sự kiện".

Người phát ngôn Binance thừa nhận sàn "gặp sự cố kỹ thuật do lưu lượng giao dịch tăng vọt", đồng thời cho biết đã thực hiện các biện pháp bồi thường cho người dùng bị ảnh hưởng.

Thí nghiệm điên rồ: Làn sóng token hóa và bài toán quản lý

Một đêm mùa hè năm nay, hai doanh nhân tiền mã hóa Chris Yin và Teddy Pornprinya diện vest lịch lãm, xuất hiện tại Trung tâm Nghệ thuật Kennedy ở Washington để dự một bữa tiệc tối sang trọng.

Bữa tiệc này quy tụ nhiều nhân vật nổi tiếng. Chris Yin mặc bộ tuxedo vừa mua tối hôm trước, gặp Phó Tổng thống Mỹ JD Vance từng hoạt động trong giới đầu tư mạo hiểm Thung lũng Silicon; anh cùng Teddy Pornprinya còn trò chuyện với cựu quản lý quỹ phòng hộ, nay là Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Besant; hai người thậm chí còn chụp ảnh cùng Trump, Tổng thống còn giơ ngón cái trước ống kính.

Chris Yin và Teddy Pornprinya đến đây để mở đường cho startup Plume của họ. Doanh nghiệp này đang thúc đẩy một kế hoạch đổi mới mang tính đột phá, cố gắng mở rộng công nghệ nền tảng của tiền mã hóa sang các lĩnh vực tài chính rộng lớn hơn.

Nhiều tháng qua, Plume liên tục xin phép cơ quan quản lý Mỹ, lên kế hoạch xây dựng nền tảng giao dịch trực tuyến, phát hành token tiền mã hóa gắn với tài sản thực như cổ phiếu công ty niêm yết, trang trại, giếng dầu và nhiều loại tài sản hữu hình khác.

Nhà sáng lập Plume, Chris Yin và Teddy Pornprinya, chụp ảnh tại Empire State Building

Hiện tại, Plume đã ra mắt các sản phẩm token hóa này ở thị trường nước ngoài, khách hàng có thể mua bán token tài sản như giao dịch tiền mã hóa. Nhưng hoạt động gọi là token hóa tài sản này tại Mỹ vẫn nằm trong vùng xám pháp lý, bởi luật chứng khoán ban hành hàng chục năm trước quy định rất chặt chẽ về phát hành cổ phần tài sản, yêu cầu bên phát hành phải công bố thông tin chi tiết để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư.

Năm nay, token hóa tài sản đã trở thành khái niệm nóng nhất ngành tiền mã hóa. Các lãnh đạo ngành tuyên bố, cổ phiếu token hóa giúp giao dịch cổ phiếu hiệu quả và nhanh chóng hơn, tạo ra một thị trường giao dịch toàn cầu hoạt động liên tục 24/7. Sàn giao dịch tiền mã hóa lớn của Mỹ, Kraken, đã cung cấp dịch vụ giao dịch cổ phiếu dựa trên công nghệ tiền mã hóa cho khách hàng ở nước ngoài.

Lãnh đạo ngành tiền mã hóa cho biết, giao dịch tiền mã hóa dựa trên sổ cái công khai nên minh bạch hơn hệ thống tài chính truyền thống. "Tất cả giao dịch đều có thể truy vết, kiểm toán." CEO Kraken, Arjun Sethi, nói, "Nó gần như không có rủi ro."

Đại diện Kraken và Coinbase đã gặp SEC để thảo luận quy định quản lý tài sản token hóa; đồng thời, Plume cũng đang tìm kiếm con đường hợp pháp để mở rộng kinh doanh tại Mỹ.

Nhưng cuộc đua sản phẩm token hóa này đã làm dấy lên lo ngại từ các quan chức quản lý đương nhiệm và tiền nhiệm, cũng như lãnh đạo các tập đoàn tài chính truyền thống.

Tháng 9 năm nay, các nhà kinh tế của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ cảnh báo rằng token hóa tài sản có thể khiến rủi ro thị trường tiền mã hóa lan sang toàn hệ thống tài chính, "làm suy yếu khả năng của nhà hoạch định chính sách trong việc duy trì ổn định hệ thống thanh toán khi thị trường chịu áp lực".

Chủ tịch SEC Paul Atkins lại có quan điểm tích cực về cổ phiếu token hóa, gọi đây là "bước đột phá công nghệ lớn". "Theo luật chứng khoán, ủy ban có quyền tự quyết rộng rãi để hỗ trợ ngành tiền mã hóa. Tôi quyết tâm thúc đẩy công việc này thành hiện thực." Atkins phát biểu tại hội thảo bàn tròn về token hóa tài sản tháng 5 năm nay.

Để thúc đẩy hoạt động hợp pháp hóa công ty, Chris Yin và Teddy Pornprinya đã thực hiện nhiều biện pháp. Tháng 5 năm nay, họ gặp nhóm công tác chuyên trách tiền mã hóa của SEC; họ còn hỗ trợ biểu đồ cho báo cáo ngành tiền mã hóa của Nhà Trắng; và đặt trụ sở Plume Mỹ tại tầng 77 của Empire State Building.

Tại bữa tiệc tối sang trọng ở Washington mùa hè năm nay, đội ngũ cố vấn của Trump tỏ ra rất quan tâm đến hai nhà sáng lập. "Họ biết về công ty Plume," Teddy Pornprinya nhớ lại, "mọi người đều biết về hoạt động kinh doanh của chúng tôi."

Vài tuần sau, Plume công bố đạt được thỏa thuận hợp tác quan trọng, trở thành đối tác kinh doanh với World Liberty Financial thuộc gia đình Trump.