Lộ trình Interop của Ethereum: Làm thế nào để mở khóa “dặm cuối cùng” cho việc áp dụng quy mô lớn

Tác giả: imToken

 

Trong thế giới Web3, từ "cross-chain" đến khả năng tương tác (Interop), luôn là một chủ đề lâu dài.

Tất nhiên, có thể nhiều người cũng không phân biệt nghiêm ngặt nội hàm của hai khái niệm này, nếu tóm tắt bằng một câu thì, cross-chain tập trung hơn vào tài sản, chủ yếu giải quyết vấn đề "vận chuyển"; còn interop thì bao gồm nhiều khía cạnh như tài sản, trạng thái, dịch vụ, nhằm giải quyết vấn đề "hợp tác".

Thực tế, khi câu chuyện mô-đun hóa đã làm tăng số lượng và tính dị thể của L1/L2, người dùng và thanh khoản bị phân tán hơn nữa, khả năng tương tác đã được công nhận là hình thái cuối cùng lý tưởng hơn so với cross-chain — người dùng không còn cảm nhận mình đang ở trên chuỗi nào, chỉ cần gửi một ý định duy nhất, hệ thống sẽ tự động hoàn thành thao tác trong môi trường thực thi phù hợp nhất.

Và cùng với việc gần đây EF (Ethereum Foundation) công bố lộ trình UX mới, cũng như một loạt tiến triển kỹ thuật xoay quanh độ trễ rút tiền, truyền thông điệp và chứng minh theo thời gian thực, bức tranh về khả năng tương tác đang được ghép lại một cách có trật tự.

I. "Interop" thực chất là gì?

Nói một cách đơn giản, "khả năng tương tác" không chỉ đơn giản là một "cầu tài sản", mà là sự kết hợp của cả một hệ thống năng lực cấp hệ thống.

Nó có nghĩa là các chuỗi khác nhau có thể chia sẻ trạng thái và bằng chứng, các hợp đồng thông minh có thể gọi logic lẫn nhau, phía người dùng có thể nhận được trải nghiệm tương tác thống nhất, các môi trường thực thi duy trì mức độ tin cậy như nhau về ranh giới an toàn.

Khi những năng lực này được đáp ứng đồng thời, người dùng mới thực sự có thể tập trung vào hoạt động giá trị, không còn bị làm phiền bởi việc chuyển đổi mạng, ủy quyền lặp lại hoặc thanh khoản bị phân mảnh, điều này cũng phản ánh mục tiêu cuối cùng của kỹ thuật cross-chain: để người dùng tập trung vào dòng chảy giá trị, thay vì rào cản giữa các chuỗi (đọc thêm "Tiến hóa kỹ thuật cross-chain: Từ 'cầu tổng hợp' đến 'khả năng tương tác nguyên tử', chúng ta đang hướng tới tương lai nào?").

Đặc biệt là từ năm 2024, câu chuyện mô-đun hóa bùng nổ toàn diện, ngày càng nhiều L1 và L2 xuất hiện, ngày càng phân mảnh, khiến khả năng tương tác không còn là lý thuyết ở tầng giao thức, mà bắt đầu thực sự thấm vào trải nghiệm người dùng đại chúng và logic ứng dụng cơ bản.

Dù là kiến trúc thực thi lấy ý định (Intent) làm trung tâm, hay các ứng dụng mới như cross-chain aggregator, DEX toàn chuỗi, tất cả đều đang khám phá cùng một mục tiêu: để người dùng và thanh khoản không còn bị giới hạn ở Ethereum mainnet, cũng không cần chuyển đổi mạng thường xuyên, mà có thể hoàn thành trao đổi tài sản, cung cấp thanh khoản và thao tác chiến lược trên chuỗi chỉ trong một giao diện thống nhất, một điểm đến duy nhất.

Nói cách khác, không gian tưởng tượng tối thượng của khả năng tương tác là hoàn toàn loại bỏ blockchain khỏi tầm nhìn của người dùng — để DApp và các dự án quay lại mô hình sản phẩm lấy người dùng làm trung tâm, tạo ra môi trường dễ tiếp cận, trải nghiệm gần giống Web2, xóa bỏ rào cản cuối cùng cho người ngoài ngành bước vào thế giới Web3 một cách liền mạch.

Suy cho cùng, từ góc độ sản phẩm, chìa khóa để phổ cập không phải là để mọi người hiểu blockchain, mà là để họ có thể sử dụng mà không cần hiểu, có thể nói, nếu Web3 muốn tiếp cận hàng tỷ người, khả năng tương tác chính là cơ sở hạ tầng "kilômét cuối cùng".

Ngay từ ngày 29 tháng 8, Ethereum Foundation đã phát hành "Protocol Update 003 — Improve UX", bài viết này tiếp tục ba hướng chiến lược lớn sau khi EF tái cấu trúc đội ngũ R&D năm nay — Scale L1 (mở rộng mainnet), Scale Blobs (mở rộng dữ liệu), Improve UX (cải thiện trải nghiệm người dùng).

Trong đó, chủ đề cốt lõi của "Improve UX" chính là khả năng tương tác.

Nguồn: Ethereum Foundation

II. Từ "cross-chain" đến "khả năng tương tác": Tín hiệu từ EF

Bài viết của EF nhấn mạnh khả năng tương tác (interop) là cốt lõi, mục tiêu là trải nghiệm hệ sinh thái Ethereum liền mạch, an toàn, không cần cấp phép, chủ đề chính có thể tóm gọn trong một câu, tức là cross-chain tài sản chỉ là bước đầu tiên, hợp tác cross-chain về dữ liệu, trạng thái, dịch vụ mới thực sự là "khả năng tương tác", tương lai Ethereum dự định để tất cả Rollup và L2 "trông như một chuỗi duy nhất".

Tất nhiên EF cũng thẳng thắn, mặc dù phần lớn cơ sở hạ tầng và công nghệ đã trưởng thành (hoặc sắp trưởng thành), nhưng để đưa các giải pháp này thực sự đến tay người dùng, và để chúng tự nhiên hòa nhập vào trải nghiệm hàng ngày của ví và DApp, vẫn cần một số bước triển khai kỹ thuật then chốt.

Do đó, EF chia công việc R&D "Improve UX / Interop" thành ba hướng song song: Khởi tạo (Initialisation), Tăng tốc (Acceleration) và Xác nhận cuối cùng (Finalisation).

Đầu tiên là bước "Khởi tạo", mục tiêu là trở thành điểm xuất phát của khả năng tương tác, làm cho hành vi cross-chain của Ethereum nhẹ hơn, tiêu chuẩn hóa hơn.

Công việc cốt lõi bao gồm làm cho ý định (Intent) nhẹ hơn, mô-đun hóa hơn, đồng thời xây dựng tiêu chuẩn chung, mở đường cho tài sản cross-chain và thao tác cross-chain, và cung cấp giao diện chung có thể thay thế, kết hợp cho các lớp thực thi khác nhau.

Các dự án triển khai cụ thể bao gồm:

• Open Intents Framework (OIF): một ngăn xếp ý định mô-đun, do EF hợp tác với Across, Arbitrum, Hyperlane, LI.FI, OpenZeppelin cùng xây dựng, hỗ trợ tự do kết hợp các mô hình tin cậy và giả định an toàn khác nhau;
• Ethereum Interoperability Layer (EIL): do đội ngũ ERC-4337 dẫn dắt, xây dựng lớp truyền giao dịch cross L2 không cần cấp phép, chống kiểm duyệt, giúp giao dịch đa chuỗi tự nhiên như trên một chuỗi duy nhất;
• Một bộ tiêu chuẩn mới (dòng ERC): bao gồm địa chỉ có thể tương tác (ERC-7828/7930), tích hợp tài sản (ERC-7811), gọi đa lần (ERC-5792), ý định và giao diện thông điệp chung (ERC-7683/7786);

Mục tiêu rất rõ ràng, đó là tách biệt "người dùng muốn làm gì" (khai báo) với "hệ thống thực thi như thế nào" (quy trình), và để ví, cầu và backend xác thực hợp tác dưới ngữ nghĩa thống nhất.

Tiếp theo là giai đoạn "Tăng tốc (Acceleration)", giảm độ trễ và chi phí, làm cho đa chuỗi trở nên thời gian thực hơn.

Cụ thể xoay quanh các chỉ số có thể đo lường như "số lần ký, thời gian đưa vào, xác nhận nhanh, tính cuối cùng, thanh toán L2" để giảm thời gian và chi phí, các biện pháp bao gồm quy tắc xác nhận nhanh L1 (đưa xác nhận mạnh về mức 15–30 giây), rút ngắn thời gian slot L1 (từ 12s xuống 6s, nghiên cứu và chuẩn bị kỹ thuật), cũng như rút ngắn cửa sổ thanh toán/rút tiền L2 (giảm từ 7 ngày kiểu optimistic xuống 1–2 ngày, hoặc đưa vào bằng chứng ZK và cơ chế thanh toán nhanh 2-of-3), những biện pháp này về bản chất là đặt nền tảng cho truyền thông điệp cross-domain và trải nghiệm thống nhất. 

Cuối cùng là bước "Xác nhận cuối cùng", bao gồm kết hợp bằng chứng SNARK thời gian thực với tính cuối cùng L1 nhanh hơn, để khám phá hình thái khả năng tương tác cấp độ giây, về lâu dài sẽ vẽ lại bản đồ phát hành cross-domain, primitive cầu nối và khả năng lập trình cross-chain. 

Khách quan mà nói, trong ngữ cảnh Ethereum, Interop (khả năng tương tác) cũng không còn chỉ giới hạn ở khái niệm "cầu tài sản", mà là tên gọi chung cho cả một hệ thống năng lực cấp hệ thống:

• Truyền thông dữ liệu cross-chain —— các L2 khác nhau có thể chia sẻ trạng thái hoặc kết quả xác thực;
• Thực thi logic cross-chain —— một hợp đồng có thể gọi logic của L2 khác;
• Trải nghiệm người dùng cross-chain —— người dùng chỉ thấy một ví, một giao dịch, thay vì nhiều chuỗi;
• Bảo mật và đồng thuận cross-chain —— duy trì ranh giới an toàn như nhau giữa các L2 thông qua hệ thống bằng chứng;

Từ góc độ này, Interop có thể được hiểu là ngôn ngữ chung giữa các giao thức trong hệ sinh thái Ethereum tương lai, ý nghĩa của nó không chỉ là truyền giá trị, mà còn là chia sẻ logic.

III. Ethereum đang mở đường cho "khả năng tương tác" như thế nào?

Đáng chú ý là gần đây Vitalik cũng đã khởi xướng một cuộc thảo luận trên diễn đàn Ethereum Magicians về việc rút ngắn thời gian rút tiền của optimistic rollup giai đoạn 1 (Stage-1), đề xuất giảm chu kỳ rút tiền từ 7 ngày truyền thống xuống 1–2 ngày, và đề xuất từng bước đưa vào cơ chế thanh toán và xác nhận nhanh hơn trong điều kiện đảm bảo an toàn.

Bề ngoài, cuộc thảo luận này liên quan đến trải nghiệm rút tiền của Rollup, thực chất là phản hồi trực tiếp cho một trong ba hướng của "khả năng tương tác" — Tăng tốc (Acceleration).

Nguồn: Ethereum Magicians

Suy cho cùng, độ trễ rút tiền không chỉ là vấn đề trải nghiệm người dùng chờ đợi quá lâu, mà còn là nút thắt thanh khoản của toàn bộ hệ thống hợp tác đa chuỗi:

• Đối với người dùng, nó quyết định tốc độ luân chuyển vốn giữa các Rollup khác nhau;
• Đối với giao thức ý định và mạng lưới cầu nối, nó ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của giải pháp;
• Đối với Ethereum mainnet, nó quyết định liệu hệ sinh thái có thể duy trì tính nhất quán và an toàn trong các tương tác tần suất cao hơn hay không;

Và quan điểm của Vitalik về bản chất là mở cửa cho điều này, nói ngắn gọn, rút ngắn thời gian rút tiền không chỉ là cải thiện trải nghiệm người dùng của Rollup, mà còn là nâng cấp cơ sở hạ tầng để mở khóa truyền thông điệp cross-domain, thanh khoản và trạng thái luân chuyển nhanh, hướng đi này cũng hoàn toàn phù hợp với mục tiêu của EF trong hướng "Acceleration", tức là rút ngắn thời gian xác nhận, tăng tốc thanh toán, giảm chi phí vốn đang lưu thông, cuối cùng làm cho truyền thông cross-chain trở nên thời gian thực, đáng tin cậy, có thể kết hợp.

Và loạt nỗ lực này sẽ được phản ánh tại sự kiện Devconnect tổ chức tại Argentina vào ngày 17 tháng 11 (UTC+8). Theo chương trình chính thức, Interop sẽ là một trong những chủ đề trọng tâm của Devconnect năm nay, đội ngũ EF cũng sẽ công bố thêm nhiều chi tiết liên quan đến EIL (Ethereum Interoperability Layer) tại hội nghị.

Tổng thể mà nói, tất cả đều chỉ về cùng một hướng — Ethereum đang hoàn thành chuyển đổi từ "mở rộng" sang "tích hợp".

Tất nhiên, bài viết này là phần đầu tiên của loạt bài Interop, chỉ nêu ra vấn đề cơ bản rằng khả năng tương tác mới là điểm kết của câu chuyện cross-chain, cũng như sơ lược về lộ trình kỹ thuật hiện tại từ EF đến các thảo luận thời gian thực của Vitalik, từ bố cục kỹ thuật tiêu chuẩn hóa đến chu kỳ thanh toán ngày càng rút ngắn, chúng ta đang chứng kiến một lần nâng cấp cấu trúc nữa của hệ sinh thái Ethereum.

Trong các bài tiếp theo, chúng tôi sẽ tiếp tục lý giải từ nhiều góc độ khác nhau, tại sao khả năng tương tác không chỉ là cầu nối, mà còn là giao thức cơ bản kết nối tương lai của Ethereum.

Hãy cùng chờ đón.

 

Đọc thêm:

Viết lại kịch bản năm 2018, chính phủ Mỹ ngừng hoạt động = giá bitcoin sẽ tăng vọt?

1.1billions USD stablecoin bốc hơi, sự thật đằng sau chuỗi nổ DeFi?

Ôn lại sự kiện short squeeze MMT: Một trò chơi hút tiền được thiết kế tinh vi