Một câu nói của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Bensent rằng “không còn xem xét việc áp thuế 100% đối với Trung Quốc” đã ngay lập tức thổi bùng tâm lý rủi ro trên thị trường toàn cầu, các nhà đầu tư tiền mã hóa đồng loạt hướng sự chú ý đến cuộc đàm phán đang làm rung chuyển cục diện kinh tế thương mại toàn cầu này.
Ngày 26 tháng 10, sau hai ngày đàm phán tại Kuala Lumpur, Malaysia, đội ngũ kinh tế thương mại Mỹ-Trung đã hoàn tất cuộc họp, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Bensent tuyên bố hai bên đã đạt được “thỏa thuận khung rất thực chất” và quyết định không còn xem xét việc áp thuế 100% đối với hàng hóa Trung Quốc.
Sự dịu lại trong quan hệ thương mại Mỹ-Trung diễn ra vào thời điểm then chốt, nửa năm sau khi chính sách thuế quan của Trump được thực thi. Trong thời gian này, cuộc chiến thuế quan do Mỹ phát động trên toàn cầu đã xuất hiện hiệu ứng phản tác dụng: Đức không còn là đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, thặng dư thương mại của Nhật Bản với Mỹ giảm mạnh 22,6%, nông dân Mỹ đối mặt với việc xuất khẩu nông sản sụt giảm mạnh, trong khi lạm phát trong nước Mỹ cũng tiếp tục leo thang do chính sách thuế quan.
I. Đột phá trong đàm phán kinh tế thương mại Mỹ-Trung
Trong vòng đàm phán kinh tế thương mại Mỹ-Trung lần thứ năm tổ chức tại Kuala Lumpur, Malaysia từ ngày 25 đến 26 tháng 10, hai bên đã đạt được bước đột phá được gọi là “tiến triển rất thực chất”. Sau cuộc họp, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Bensent cho biết Mỹ-Trung đã đạt được “một khung thỏa thuận rất thành công” và đặc biệt nhấn mạnh phía Mỹ sẽ không còn xem xét việc áp thuế 100% đối với hàng hóa Trung Quốc, đây là một nhượng bộ then chốt.
Trong cuộc đàm phán này, hai bên đã tiến hành thảo luận “thẳng thắn, sâu sắc và mang tính xây dựng” xoay quanh nhiều chủ đề cốt lõi. Theo thông tin công khai từ phía Trung Quốc, các chủ đề này bao gồm:
● Các biện pháp điều tra 301 của Mỹ đối với ngành hậu cần hàng hải và đóng tàu của Trung Quốc
● Kéo dài thời gian tạm hoãn thuế đối ứng
● Thuế và hợp tác thực thi pháp luật liên quan đến fentanyl
● Thương mại nông sản
● Kiểm soát xuất khẩu
Đại diện đàm phán thương mại quốc tế kiêm Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc, Li Chenggang, cho biết hai bên đã “đạt được đồng thuận sơ bộ về việc giải quyết thỏa đáng một số vấn đề kinh tế thương mại quan trọng mà hai bên cùng quan tâm”, bước tiếp theo sẽ thực hiện các thủ tục phê duyệt trong nước của mỗi bên.
Bước đột phá này không phải là sự kiện đơn lẻ, mà là kết quả của quá trình phát triển liên tục trong quan hệ kinh tế thương mại Mỹ-Trung suốt nửa năm qua. Dưới đây là tổng hợp các mốc chính trong chính sách thuế quan của chính quyền Trump kể từ năm 2025:
Bảng: Dòng thời gian chính sách thuế quan đối với Trung Quốc của chính quyền Trump năm 2025
Thời gian | Hành động chính sách | Nội dung chính |
Tháng 4 năm 2025 | Tuyên bố bước vào “tình trạng khẩn cấp quốc gia” | Lấy lý do an ninh quốc gia để áp thuế cơ bản 10% trên toàn cầu |
Ngày 12 tháng 5 năm 2025 | Ký sắc lệnh hành chính giảm thuế đối với Trung Quốc | Tạm thời giảm thuế bổ sung đối với Trung Quốc xuống 10%, áp dụng trong 90 ngày |
Ngày 11 tháng 8 năm 2025 | Tiếp tục tạm hoãn áp thuế bổ sung | Kéo dài thời gian tạm hoãn áp thuế bổ sung đối với Trung Quốc đến ngày 10 tháng 11 |
Ngày 26 tháng 10 năm 2025 | Đàm phán tại Kuala Lumpur đạt được khung thỏa thuận | Không còn xem xét áp thuế 100% đối với Trung Quốc, đạt được đồng thuận sơ bộ |
II. Hiệu ứng toàn diện sau nửa năm chiến tranh thương mại
Chính quyền Trump phát động cuộc chiến thuế quan đã nửa năm, các hiệu ứng phản tác dụng đang xuất hiện trên nhiều phương diện.
Về tái cấu trúc cục diện thương mại, quan hệ kinh tế thương mại giữa Mỹ và các nước khác đã có thay đổi đáng kể.
● Dữ liệu mới nhất từ Cục Thống kê Liên bang Đức cho thấy, trong 8 tháng đầu năm 2025, Mỹ không còn là đối tác thương mại lớn nhất của Đức, Trung Quốc đã thay thế vị trí này.
● Sự thay đổi này có liên quan mật thiết đến việc Mỹ áp thuế bổ sung và nâng cao rào cản thương mại. Từ tháng 1 đến tháng 8 năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của Đức sang Mỹ đạt 101 tỷ euro, giảm 6,5% so với cùng kỳ năm trước. Riêng tháng 8, xuất khẩu chỉ đạt 10,9 tỷ euro, giảm 20,1% so với cùng kỳ, mức thấp nhất kể từ tháng 11 năm 2021.
Xuất khẩu nông sản Mỹ chịu thiệt hại nặng nề.
● Trong tháng 9 vừa qua, với tư cách là quốc gia nhập khẩu đậu nành lớn nhất thế giới, Trung Quốc đã giảm lượng nhập khẩu đậu nành từ Mỹ từ 1,7 triệu tấn cùng kỳ năm trước xuống còn 0, đây là lần đầu tiên kể từ tháng 11 năm 2018.
Ngược lại, đậu nành Nam Mỹ lại bán rất chạy.
● Nông dân bang Maryland, David Brier, lo lắng cho biết: “Đây sẽ là một năm vô cùng khó khăn.” Theo tính toán của giáo sư Chad Hart, Đại học bang Iowa, số vụ phá sản của các trang trại Mỹ năm nay sẽ tăng khoảng 50% so với năm 2024.
Áp lực lạm phát gia tăng.
● Nghiên cứu của Ngân hàng Dự trữ Liên bang St. Louis cho thấy, trong giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 8, các mức thuế bổ sung của Trump đã khiến chỉ số PCE tổng thể tăng thêm 0,5 điểm phần trăm. Mức tăng PCE trung bình trong giai đoạn này là 2,85%. Nghiên cứu chỉ ra rằng thuế quan chiếm tỷ trọng khá lớn trong lạm phát gần đây.
III. Áp lực trong và ngoài nước gia tăng
Chính sách thuế quan của chính quyền Trump không chỉ đối mặt với phản ứng từ cộng đồng quốc tế mà còn gặp phải sự phản đối ngày càng mạnh mẽ trong nước Mỹ.
Các nhà kinh tế học đồng loạt phản đối. Gần 50 nhà kinh tế học nổi tiếng, bao gồm hai cựu Chủ tịch Fed là Bernanke và Yellen, đã cùng gây áp lực lên Tòa án Tối cao Mỹ, kêu gọi lật lại phần lớn các mức thuế toàn cầu do Trump ban hành.
● Những nhà kinh tế học với quan điểm chính trị khác nhau này đã chỉ ra trong bản ý kiến gửi tòa án rằng chính sách thuế quan của chính quyền Trump dựa trên sự hiểu lầm về kinh tế toàn cầu. Họ chỉ trích Trump áp thuế đối với các nước dựa trên thâm hụt thương mại gần như không thể cân bằng.
● Các nhà kinh tế học này viết trong tài liệu: “Thuế đối ứng không thể ‘giải quyết’ thâm hụt thương mại.” Họ bổ sung: “Đây là kiến thức kinh tế rất cơ bản, nhưng ảnh hưởng của nó rất sâu rộng.”
Thách thức tại Tòa án Tối cao. Tòa án Tối cao Liên bang Mỹ đã tuyên bố sẽ nhanh chóng xem xét tính hợp pháp của phần lớn các mức thuế do chính quyền Trump áp đặt, và sẽ nghe tranh luận miệng vào ngày 5 tháng 11.
● Vụ kiện liên quan đến các mức thuế bao gồm thuế “cơ bản” 10% mà Trump viện dẫn Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA) để áp dụng toàn cầu, các mức thuế cao hơn đối với các đối tác thương mại chưa đạt được thỏa thuận với Mỹ, cũng như cái gọi là “thuế fentanyl”.
Tái cấu trúc quan hệ quốc tế. Đối mặt với chính sách thuế quan của Mỹ, các quốc gia đang tích cực tìm kiếm các phương án thay thế.
● Thủ tướng Canada Carney phát biểu thẳng thắn rằng, mối liên kết chặt chẽ giữa Mỹ và Canada từng là lợi thế, nay lại trở thành điểm yếu của Canada. “Quan hệ giữa chúng ta với Mỹ sẽ không bao giờ trở lại như trước.”
● Carney hướng sự chú ý sang các thị trường ngoài Mỹ: “Trong 10 năm tới, chúng ta phải tăng gấp đôi kim ngạch xuất khẩu của Canada sang các nước ngoài Mỹ, tạo ra hơn 300 tỷ CAD giá trị thương mại mới.”
IV. Sự dịu lại của căng thẳng thương mại trở thành động lực tích cực cho tài sản mã hóa
Sự dịu lại của căng thẳng thương mại Mỹ-Trung có ảnh hưởng trực tiếp nhất là làm giảm premium rủi ro trên thị trường toàn cầu, thúc đẩy dòng tiền quay trở lại các tài sản rủi ro. Tiền mã hóa, với đặc tính rủi ro cao, có thể đón nhận dòng vốn từ thị trường truyền thống.
Phân tích đa chiều, sự dịu lại của tình hình thương mại mang lại những ảnh hưởng sau cho thị trường tiền mã hóa:
● Về giá cả và giao dịch: Trong thời kỳ căng thẳng thương mại leo thang, bitcoin có mối tương quan dương với các tài sản rủi ro truyền thống. Khi căng thẳng thương mại dịu lại, mối tương quan này có thể suy yếu, bitcoin sẽ một lần nữa thể hiện đặc tính vận động độc lập của mình.
Khi tâm lý thị trường ấm lên, hoạt động giao dịch trong phiên châu Á có thể tăng mạnh, đặc biệt các nhà đầu tư Trung Quốc có thể tăng phân bổ thông qua các stablecoin như USDT, thúc đẩy khối lượng giao dịch cặp bitcoin/USDT.
Về cơ bản trên chuỗi: Sau khi có tin tức đình chiến thương mại, số lượng giao dịch lớn trên chuỗi bitcoin (trên 100.000 USD) tăng lên, cho thấy sự tham gia của các tổ chức đang phục hồi. Nguồn cung stablecoin tiếp tục tăng ổn định, cung cấp thanh khoản dồi dào cho thị trường.
● Về vốn và thanh khoản: Khi căng thẳng thương mại dịu lại, sức hấp dẫn của đồng USD như một tài sản trú ẩn giảm, chỉ số USD đã giảm xuống dưới mốc 100. Đồng USD yếu thường có lợi cho các tài sản mã hóa định giá bằng USD, vì điều này làm giảm chi phí nắm giữ loại tài sản này đối với nhà đầu tư quốc tế.
● Về ngành và tâm lý: Ngành công nghiệp tiền mã hóa phản ứng tích cực với tiến triển thương mại Mỹ-Trung. Rào cản thương mại và chi phí thuế đối với các thiết bị như máy đào, chip có thể giảm, giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng ngành khai thác bitcoin toàn cầu.
Bảng: Thay đổi thặng dư thương mại với Mỹ của các quốc gia/vùng lãnh thổ chính (năm 2025)
Quốc gia/Vùng lãnh thổ | Thời gian | Thay đổi thặng dư thương mại với Mỹ | Nguyên nhân chính |
Nhật Bản | Tháng 4-9 năm 2025 | Giảm 22,6% | Thuế ô tô duy trì ở mức cao 15% |
Trung Quốc | 6 tháng đầu năm 2025 | Giảm 29,8% | Áp thuế cao lẫn nhau |
Khu vực đồng euro | Tháng 4-8 năm 2025 | Giảm 20% | Xuất khẩu sang Mỹ giảm 5%, nhập khẩu tăng 4% |
V. Ẩn số thuế quan chưa hoàn toàn được xóa bỏ, cần theo dõi thận trọng diễn biến tiếp theo
Mặc dù đàm phán kinh tế thương mại Mỹ-Trung đã đạt được tiến triển tích cực, nhưng các nhà đầu tư tiền mã hóa vẫn cần chú ý đến các rủi ro tiềm ẩn sau:
● Phán quyết của Tòa án Tối cao về thuế quan: Tòa án Tối cao Mỹ sẽ nghe tranh luận miệng về tính hợp pháp của các mức thuế do chính quyền Trump áp đặt vào ngày 5 tháng 11. Gần 50 nhà kinh tế học, bao gồm Bernanke và Yellen, đã gửi ý kiến bằng văn bản yêu cầu lật lại các mức thuế này.
Nếu Tòa án Tối cao phán quyết các mức thuế là bất hợp pháp, có thể gây ra một vòng bất ổn chính sách mới, ảnh hưởng đến thị trường toàn cầu.
● Quyết định thuế quan ngày 10 tháng 11: Theo sắc lệnh hành chính ngày 11 tháng 8, thời gian tạm hoãn áp thuế bổ sung đối với Trung Quốc của Mỹ sẽ hết hạn vào ngày 10 tháng 11. Khi đó, liệu chính quyền Trump có tiếp tục kéo dài thời gian tạm hoãn hay đưa ra điều kiện mới sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến xu hướng thị trường.
● Vấn đề niềm tin vào tài sản USD: Cựu Bộ trưởng Tài chính Yellen từng cảnh báo, chính sách thuế quan của Trump đã khiến “nhà đầu tư nước ngoài lo ngại về niềm tin vào Mỹ”. Nếu uy tín của USD tiếp tục bị tổn hại, dù ngắn hạn có thể có lợi cho tài sản mã hóa, nhưng về lâu dài có thể gây ra khủng hoảng thanh khoản toàn cầu, ảnh hưởng đến mọi tài sản rủi ro.
Nhà đầu tư nên theo dõi sát các diễn biến cốt lõi sau để đánh giá xu hướng thị trường tiếp theo:
● Dự kiến gặp mặt giữa Trump và lãnh đạo Trung Quốc: Bộ trưởng Tài chính Mỹ Bensent tiết lộ, khung thỏa thuận đạt được sẽ được “hai nguyên thủ quốc gia thảo luận vào thứ Năm (ngày 30)”.
Nếu cuộc gặp giữa nguyên thủ diễn ra đúng kế hoạch và xác nhận khung thỏa thuận, tâm lý rủi ro trên thị trường có thể tiếp tục cải thiện.
● Dữ liệu kinh tế quan trọng của Mỹ: Các dữ liệu về lạm phát, việc làm và GDP của Mỹ công bố trong vài tuần tới sẽ ảnh hưởng đến lập trường chính sách của Fed, từ đó tác động đến thị trường tiền mã hóa thông qua kênh thanh khoản. Đặc biệt cần chú ý báo cáo việc làm phi nông nghiệp ngày 1 tháng 11 và dữ liệu CPI ngày 12 tháng 11.
