12 triết lý đầu tư bất hủ của Warren Buffett giúp bạn thành công và giàu có

12 triết lý đầu tư bất hủ của Warren Buffett giúp bạn thành công và giàu có

1. Hãy tham lam khi người khác sợ hãi, và sợ hãi khi người khác tham lam

Buffett khuyên nhà đầu tư tận dụng tâm lý thị trường để tìm cơ hội. Khi thị trường hoảng loạn, cổ phiếu của các công ty tốt thường bị bán tháo với giá rẻ, tạo cơ hội mua vào. Ngược lại, khi thị trường quá lạc quan, giá cổ phiếu có thể bị thổi phồng, dẫn đến rủi ro mua đắt. Triết lý này nhấn mạnh sự tỉnh táo và tư duy ngược dòng, không chạy theo đám đông.

Trong cuộc khủng hoảng tài chính 2008 , khi thị trường chứng khoán toàn cầu sụp đổ, Buffett đã hành động táo bạo bằng cách đầu tư 5 tỷ USD vào Goldman Sachs. Ông nhận được cổ phiếu ưu đãi với giá thấp và lãi suất cao (10%/năm). Khi thị trường phục hồi, khoản đầu tư này mang lại lợi nhuận lớn, đồng thời củng cố danh tiếng của Buffett như một nhà đầu tư biết nắm bắt cơ hội trong khủng hoảng. Ngược lại, trong giai đoạn bong bóng dot-com (1999-2000), Buffett tránh xa các cổ phiếu công nghệ được định giá quá cao, bảo vệ Berkshire khỏi những khoản lỗ nặng nề khi bong bóng vỡ.

Ở Việt Nam, nhà đầu tư có thể áp dụng triết lý này bằng cách theo dõi các giai đoạn biến động của VN-Index. Trong đợt sụp đổ do COVID-19 năm 2020, VN-Index giảm mạnh xuống dưới 700 điểm, tạo cơ hội mua cổ phiếu của các công ty tốt như Vingroup, FPT hoặc Vinamilk với giá thấp. Ngược lại, khi thị trường tăng nóng vào năm 2021, với nhiều cổ phiếu bất động sản hoặc chứng khoán được đẩy giá quá cao, nhà đầu tư cần cẩn trọng để tránh mua ở đỉnh.

2. Thà mua một công ty tuyệt vời với giá hợp lý còn hơn mua một công ty bình thường với giá rẻ

Warren Buffett luôn đặt chất lượng doanh nghiệp lên hàng đầu. Theo ông, một công ty tuyệt vời – với lợi thế cạnh tranh bền vững (moat), đội ngũ quản lý xuất sắc và khả năng tạo dòng tiền ổn định – sẽ mang lại giá trị vượt trội trong dài hạn, ngay cả khi bạn phải trả giá cao hơn một chút. Ngược lại, một công ty tầm thường, dù có giá rẻ đến đâu, thường thiếu tiềm năng tăng trưởng và có thể khiến nhà đầu tư thua lỗ do rủi ro nội tại hoặc cạnh tranh khốc liệt. Triết lý này nhấn mạnh rằng giá trị dài hạn quan trọng hơn việc săn lùng các cổ phiếu “hời” trong ngắn hạn.

Một ví dụ điển hình là khoản đầu tư của Buffett vào Apple năm 2016. Berkshire Hathaway chi khoảng 35 tỷ USD để mua cổ phiếu Apple, thời điểm mà cổ phiếu công ty này không hề rẻ sau thành công của iPhone và các sản phẩm khác. Tuy nhiên, Buffett nhận ra Apple không chỉ dẫn đầu ngành công nghệ mà còn sở hữu một hệ sinh thái sản phẩm và dịch vụ khép kín (bao gồm App Store, iCloud, Apple Music), thương hiệu toàn cầu được hàng tỷ người yêu mến, và dòng tiền tự do khổng lồ. Đến năm 2024, khoản đầu tư này đạt giá trị hơn 150 tỷ USD, chiếm gần 40% danh mục cổ phiếu của Berkshire, và mang về cổ tức hàng năm từ 800 triệu đến 1 tỷ USD. Thành công này chứng minh rằng trả giá hợp lý cho một công ty xuất sắc là lựa chọn khôn ngoan hơn nhiều so với mua rẻ một công ty không có lợi thế cạnh tranh.

3. Chỉ mua những thứ bạn sẵn sàng nắm giữ trong 10 năm

Triết lý của Warren Buffett

Buffett tin rằng đầu tư dài hạn vào các công ty chất lượng cao là con đường dẫn đến thành công. Nếu bạn không sẵn sàng nắm giữ một cổ phiếu trong một thập kỷ, điều đó cho thấy bạn không thực sự tin tưởng vào giá trị nội tại của công ty. Triết lý này khuyến khích nhà đầu tư tập trung vào giá trị dài hạn, bỏ qua những biến động ngắn hạn của thị trường.

Một ví dụ nổi bật là khoản đầu tư của Buffett vào American Express từ những năm 1960. Khi đó, American Express gặp khủng hoảng do một vụ bê bối tài chính, nhưng Buffett nhận ra thương hiệu mạnh và mô hình kinh doanh độc đáo của công ty (dựa trên thẻ tín dụng và dịch vụ tài chính). Ông nắm giữ cổ phiếu qua nhiều thập kỷ, bất chấp các đợt biến động thị trường, và đến nay khoản đầu tư này trị giá hơn 25 tỷ USD, mang về cổ tức ổn định hàng năm.

4. Bạn chỉ cần làm đúng vài việc lớn trong đời, miễn là đừng làm quá nhiều việc sai

Buffett tin rằng thành công trong đầu tư không đòi hỏi bạn phải thực hiện hàng trăm thương vụ thành công. Thay vào đó, chỉ cần một vài quyết định đúng đắn, được thực hiện vào đúng thời điểm, là đủ để tạo ra sự khác biệt lớn về tài chính. Tuy nhiên, điều quan trọng không kém là tránh những sai lầm nghiêm trọng – như đầu tư vào các công ty yếu kém, chạy theo xu hướng ngắn hạn, hoặc sử dụng đòn bẩy tài chính quá mức – vì những sai lầm này có thể phá hủy danh mục đầu tư của bạn. Triết lý này nhấn mạnh chất lượng hơn số lượng và sự cẩn trọng trong mọi quyết định.

Trong sự nghiệp kéo dài hơn 60 năm, Buffett đã xem xét hàng nghìn cơ hội đầu tư, nhưng chỉ một số ít thương vụ đã tạo ra phần lớn giá trị cho Berkshire Hathaway. Ba khoản đầu tư tiêu biểu là Coca-Cola, American Express và Apple. Khoản đầu tư vào Coca-Cola từ cuối những năm 1980, với chi phí ban đầu khoảng 1,3 tỷ USD, hiện có giá trị hơn 24 tỷ USD và mang về cổ tức hàng năm khoảng 700 triệu USD. Tương tự, khoản đầu tư vào American Express từ những năm 1960 giờ trị giá hơn 25 tỷ USD, và Apple, như đã đề cập, vượt mốc 150 tỷ USD. Những thương vụ này, dù chỉ chiếm một phần nhỏ trong số các quyết định của Buffett, đã đóng góp hơn 60% giá trị danh mục cổ phiếu của Berkshire, minh chứng cho sức mạnh của việc “làm đúng vài việc lớn.”

Ví dụ trong crypto, một nhà đầu tư mua Bitcoin (BTC) vào năm 2013 với giá 100 USD và nắm giữ đến năm 2021, khi giá đạt 69.000 USD, đã đạt lợi nhuận hơn 68.000%. Ngược lại, nhiều người thua lỗ nặng khi FOMO vào các dự án như Bitconnect (một Ponzi scheme) hoặc các token memecoin không có giá trị thực trong giai đoạn tăng nóng năm 2021. Chỉ cần một vài quyết định đúng, như đầu tư vào BTC hoặc ETH, và tránh các dự án đáng ngờ, là đủ để thành công.

5. Giá cả là thứ bạn trả, giá trị là thứ bạn nhận được

Giá cả là thứ bạn trả, giá trị là thứ bạn nhận được

Buffett phân biệt rõ ràng giữa giá cổ phiếu (price) và giá trị nội tại (value) của một công ty. Một cổ phiếu rẻ không có nghĩa là đáng mua nếu giá trị nội tại của nó thấp, trong khi một công ty tốt vẫn đáng đầu tư nếu giá hợp lý so với giá trị dài hạn. Triết lý này khuyến khích nhà đầu tư tập trung vào việc đánh giá giá trị nội tại thay vì chỉ nhìn vào giá thị trường.

Năm 1987, Buffett mua cổ phiếu Wells Fargo trong bối cảnh ngành ngân hàng Mỹ đang gặp khủng hoảng. Giá cổ phiếu Wells Fargo lúc đó rất thấp do tâm lý hoảng loạn, nhưng Buffett nhận thấy giá trị nội tại của công ty nằm ở mạng lưới chi nhánh rộng khắp, khả năng quản lý rủi ro và đội ngũ lãnh đạo xuất sắc. Khoản đầu tư này đã mang lại lợi nhuận khổng lồ cho Berkshire trong nhiều thập kỷ, chứng minh rằng giá trị nội tại là yếu tố quyết định.

Ví dụ, Chainlink (LINK) không phải là đồng coin rẻ, nhưng giá trị nội tại của nó nằm ở vai trò cung cấp dữ liệu ngoài chuỗi (oracle) cho hợp đồng thông minh. Những nhà đầu tư mua LINK ở mức 2 USD năm 2019 đã thấy giá tăng lên hơn 50 USD vào năm 2021, nhờ vào nhu cầu ngày càng tăng trong DeFi .

6. Đừng bao giờ để mất tiền

Trong số hàng trăm câu nói nổi tiếng của Warren Buffett, không câu nào ngắn gọn mà mang tính định hướng mạnh mẽ như:
“Rule No.1: Never lose money. Rule No.2: Never forget Rule No.1.”

Câu nói này không chỉ đơn thuần là một lời nhắc vui, mà là một triết lý đầu tư sâu sắc: bảo toàn vốn là nguyên tắc sống còn trong đầu tư dài hạn.

Ở đây, Buffett không ngụ ý rằng một nhà đầu tư không bao giờ mắc sai lầm. Thay vào đó, ông nhấn mạnh việc tránh những tổn thất nghiêm trọng và không cần thiết – đặc biệt là những khoản thua lỗ có thể tránh được nếu ta cẩn trọng, hiểu rõ doanh nghiệp và không bị cuốn theo cảm xúc thị trường.

Một trong những lý do khiến Buffett xem việc “không để mất tiền” là tối quan trọng, là bởi sức mạnh của lãi kép – thứ chỉ phát huy tối đa khi vốn được bảo toàn và tái đầu tư liên tục.

Ví dụ, nếu một nhà đầu tư mất 50% giá trị danh mục trong một lần sai lầm, họ sẽ phải đạt được lợi nhuận 100% chỉ để trở về điểm hòa vốn. Đó là một “vực thẳm tâm lý” khó vượt qua, chưa kể đến việc đánh mất các cơ hội sinh lời khác trong lúc phục hồi.

Với Buffett, việc mất tiền là mất đòn bẩy thời gian – yếu tố quan trọng nhất trong công thức làm giàu bền vững.

7. Thời gian là bạn của những doanh nghiệp tuyệt vời và kẻ thù của những doanh nghiệp tầm thường

Theo Buffett, một công ty tuyệt vời với lợi thế cạnh tranh bền vững sẽ tăng trưởng giá trị theo thời gian, trong khi một công ty tầm thường sẽ suy yếu nếu không cải thiện. Ông ưu tiên các công ty có “moat” – như thương hiệu mạnh, chi phí thấp hoặc công nghệ độc quyền – để đảm bảo lợi nhuận dài hạn.

Buffett đầu tư vào Gillette (nay thuộc Procter Gamble) vì thương hiệu dao cạo mạnh mẽ và sự trung thành của khách hàng. Gillette duy trì thị phần và biên lợi nhuận cao trong nhiều thập kỷ, mang lại lợi nhuận lớn cho Berkshire. Ngược lại, Buffett từng đầu tư vào các hãng hàng không giá rẻ trong những năm 1980, nhưng nhận ra chúng thiếu “moat” và rút vốn sau khi thua lỗ.

8. Đừng cố gắng dự đoán thị trường

Triết lý của Warren Buffett

Buffett cho rằng không ai có thể dự đoán chính xác biến động ngắn hạn của thị trường. Thay vì cố gắng “định thời điểm thị trường” (market timing), ông tập trung vào giá trị dài hạn của công ty và mua với giả định rằng thị trường có thể đóng cửa trong nhiều năm.

Trong những năm 1970, khi thị trường chứng khoán Mỹ sụp đổ, Buffett không cố dự đoán đáy mà mua cổ phiếu Washington Post với giá thấp. Ông nhận ra giá trị nội tại của công ty nằm ở thương hiệu báo chí uy tín và tiềm năng tăng trưởng. Khi thị trường phục hồi, khoản đầu tư này mang lại lợi nhuận gấp nhiều lần.

Ví dụ, nhiều nhà đầu tư cố gắng “định thời điểm” thị trường bằng cách mua Bitcoin ở mức thấp và bán ở đỉnh, nhưng thường thất bại do biến động giá khó lường. Những người mua BTC năm 2018 với giá 4.000 USD và giữ đến năm 2021 đã đạt lợi nhuận lớn, bất chấp các đợt giảm giá ngắn hạn.

9. Lợi thế cạnh tranh là yếu tố quan trọng nhất

Buffett tìm kiếm các công ty có “moat” – lợi thế cạnh tranh giúp duy trì vị thế dẫn đầu và bảo vệ lợi nhuận trước đối thủ. Các dạng “moat” bao gồm thương hiệu mạnh, chi phí thấp, công nghệ độc quyền hoặc sự trung thành của khách hàng.

Khoản đầu tư vào Apple năm 2016 là một ví dụ điển hình. Buffett nhận ra Apple có thương hiệu mạnh, hệ sinh thái khép kín (iPhone, App Store, iCloud), và khách hàng trung thành. Những lợi thế này giúp Apple duy trì biên lợi nhuận cao và tăng trưởng ổn định, mang lại lợi nhuận khổng lồ cho Berkshire.

10. Đừng vay nợ để đầu tư

Buffett cảnh báo rằng sử dụng đòn bẩy tài chính (vay nợ hoặc margin) để đầu tư làm tăng rủi ro, đặc biệt khi thị trường biến động. Ông luôn sử dụng tiền mặt hoặc vốn tự có để đầu tư, tránh áp lực tài chính không cần thiết.

Trong khủng hoảng tài chính 2008, nhiều nhà đầu tư sử dụng margin bị buộc bán tháo cổ phiếu khi thị trường sụp đổ, dẫn đến thua lỗ nặng. Buffett, với triết lý không vay nợ, đã tận dụng cơ hội này để mua cổ phiếu giá rẻ như Goldman Sachs, mang lại lợi nhuận lớn khi thị trường phục hồi.

Ví dụ, trong thị trường tăng nóng năm 2021, nhiều nhà đầu tư sử dụng margin để mua Bitcoin hoặc altcoin, nhưng khi giá giảm mạnh vào năm 2022, họ bị thanh lý vị thế và thua lỗ nặng. Những người đầu tư bằng tiền nhàn rỗi có thể bình tĩnh nắm giữ và chờ thị trường phục hồi.

11. Ban lãnh đạo tốt là yếu tố then chốt

Buffett đánh giá cao vai trò của ban lãnh đạo trung thực, tài năng và có tầm nhìn dài hạn. Một công ty có sản phẩm tốt nhưng lãnh đạo yếu kém sẽ khó đạt được thành công bền vững. Ông thường gặp gỡ và đánh giá đội ngũ quản lý trước khi đầu tư.

Một ví dụ là khoản đầu tư vào See’s Candies. Buffett ấn tượng với ban lãnh đạo của công ty, những người đã xây dựng một thương hiệu kẹo mạnh mẽ và quản lý hiệu quả chi phí. See’s Candies mang về dòng tiền ổn định cho Berkshire trong nhiều thập kỷ, chứng minh rằng lãnh đạo tốt là yếu tố quyết định.

Ở Việt Nam, nhà đầu tư nên nghiên cứu đội ngũ lãnh đạo trước khi đầu tư. Ví dụ, FPT có ban lãnh đạo với tầm nhìn chiến lược trong công nghệ và giáo dục, giúp công ty duy trì tăng trưởng mạnh mẽ. Ngược lại, hãy cẩn trọng với các công ty có lịch sử quản trị yếu kém hoặc thiếu minh bạch.

12. Hãy kiên nhẫn

Buffett nhấn mạnh rằng kiên nhẫn là chìa khóa để thành công trong đầu tư. Thị trường có thể biến động trong ngắn hạn, nhưng các công ty tốt sẽ tăng trưởng giá trị theo thời gian. Kiên nhẫn giúp nhà đầu tư tránh bị cuốn theo tâm lý đám đông và tập trung vào mục tiêu dài hạn.

Buffett đã nắm giữ cổ phiếu Coca-Cola từ năm 1988, bất chấp nhiều giai đoạn thị trường biến động. Khoản đầu tư ban đầu 1,3 tỷ USD giờ trị giá hơn 24 tỷ USD và mang về cổ tức khoảng 700 triệu USD mỗi năm. Sự kiên nhẫn này là yếu tố then chốt tạo nên thành công của Buffett.

13. Kết luận

12 triết lý đầu tư của Warren Buffett là những bài học vô giá, không chỉ dành cho các nhà đầu tư mà còn cho bất kỳ ai muốn đạt được thành công trong cuộc sống. Từ việc tập trung vào chất lượng doanh nghiệp, tư duy dài hạn, đến sự cẩn trọng và kiên nhẫn, những nguyên tắc này có thể áp dụng hiệu quả tại thị trường Việt Nam. Hãy bắt đầu bằng việc nghiên cứu kỹ lưỡng các công ty như Vinamilk, Vietcombank, hoặc FPT, đầu tư với số tiền nhàn rỗi, và để thời gian biến những quyết định đúng đắn của bạn thành tài sản lớn. Như Buffett đã nói, “Hôm nay ai đó ngồi dưới bóng mát vì trước đây có người đã trồng cây.” Hãy bắt đầu “trồng cây” ngay hôm nay để tận hưởng “bóng mát” trong tương lai.

Disclaimer: Thông tin được cung cấp trong bài viết này chỉ nhằm mục đích chia sẻ và tham khảo. Đây không phải là lời khuyên đầu tư. Mọi quyết định tài chính đều cần được cân nhắc kỹ lưỡng và tự chịu trách nhiệm. Bạn nên tham khảo ý kiến từ các chuyên gia tài chính trước khi đưa ra bất kỳ quyết định đầu tư nào.

Đọc thêm:

• Elon Musk đổi ảnh đại diện, memecoin Gork tăng giá chóng mặt
• Thị trường AI Agent phục hồi: Cơ hội và chiến lược đầu tư
• Vitalik Buterin muốn Ethereum trở nên đơn giản như Bitcoin trong 5 năm