ECB raqamli yevro tayyorligini bildiradi, Lagarde esa uni Yevropa moliyaviy tizimi uchun barqarorlik tayanchi deb ataydi

Asosiy xulosalar:

• Yevropa Markaziy Banki (ECB) raqamli yevro bo‘yicha texnik ishlar deyarli yakunlanganini, endi qaror qabul qilish EU qonunchilariga o‘tganini bildiradi.
• ECB prezidenti Christine Lagarde raqamli yevroni moliyaviy barqarorlik uchun asos deb ta’riflaydi, bu global namuna yoki raqobat uchun emas.
• Loyiha geosiyosiy xavflarning oshishi, xususiy stablecoinlar va global to‘lov tizimlaridagi tezkor o‘zgarishlar fonida dolzarblik kasb etmoqda.

Yevropa Markaziy Banki raqamli yevroni joriy etishga bir qadam yaqinlashdi, prezident Christine Lagarde tasdiqladiki, muassasaning asosiy ishlari yakunlangan va endi siyosiy qarorlar asosiy o‘ringa chiqmoqda. Moliyaviy barqarorlik va raqamli valyuta haqida gapirar ekan, Lagarde raqamli yevroni markaziy bank pullarining raqamli davrdagi zarur evolyutsiyasi sifatida ko‘rsatdi.

ECB: Texnik bosqich deyarli yakunlandi

Christine Lagarde ECB raqamli yevro bo‘yicha o‘z vazifasini allaqachon bajarganini aniq aytdi. Endi e’tibor markaziy bank ichidagi muhandislar va siyosatchilardan Yevropa qonunchilik organlariga o‘tmoqda.

Lagarde’ga ko‘ra, ECB “suv tashidi”, ya’ni asosiy ishlar, texnik dizayn va tizim masalalari hal qilindi. Keyingi jarayonlar Yevropa Kengashi va undan so‘ng Yevropa Parlamentiga tegishli. Ushbu muassasalar Yevropa komissiyasi tomonidan taqdim etilgan taklifga rozilik berish yoki uni qonunchilikka aylantirish, yoki isloh qilish bo‘yicha qaror qabul qilishi kerak.

Bu loyiha uchun o‘yin qoidalarini o‘zgartiradi. Raqamli yevro endi xayoliy va isbotlanmagan loyiha emas. U hozirda qonun, boshqaruv va xalq ishonchi chorrahasida turibdi. ECB o‘zi chakana markaziy bank raqamli valyutasi (CBDC)ni, texnik tayyorgarlik bo‘lsa ham, qonunchilik roziligisiz chiqarolmaydi.

E’tiborga molik jihat shuki, Lagarde muddatlar yoki natijalarni oldindan aytmadi. Bu cheklov ECBning institutsional rolini aks ettiradi. Markaziy banklar pul siyosati vositalarini ishlab chiqadi, biroq bu vositalar mavjud bo‘lishi yoki yo‘qligiga demokratik organlar qaror qiladi.

Raqamli yevro – barqarorlik asosi, namoyish emas

Lagarde ECB CBDClar uchun global namuna bo‘lishni maqsad qilgani haqidagi fikrni rad etdi. U ancha tor va amaliy maqsadni ta’kidladi: pul tobora raqamli tus olayotgan bir paytda moliyaviy barqarorlikni saqlab qolish.

Raqamli davrda markaziy bank pullari

Markaziy bank pullari o‘n yillar davomida naqd shaklda bo‘lgan. Cho‘ntakdagi pul markaziy bankning bevosita majburiyati va moliyaviy tizimga ishonchning so‘nggi tayanchi hisoblanadi. Naqd puldan foydalanish kamayib, onlayn to‘lovlarga o‘tilishi bilan bu tayanch zaiflashish xavfi ostida.

Raqamli yevro aynan shu bo‘shliqni to‘ldiradi. Bu suveren pul bo‘lib, raqamli formatda ECB tomonidan chiqariladi va naqd pul kabi davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi. Lagarde so‘zlariga ko‘ra, u “suverenitetning raqamli ifodasi” va Yevropa moliyaviy tizimi uchun barqarorlashtiruvchi kuchga aylanadi.

Bu yondashuv muhim. ECB raqamli yevroni zamonaviy innovatsiya yoki xususiy to‘lov ilovalariga tahdid sifatida emas, balki naqd pul kabi zarur infratuzilma sifatida, faqat zamonaviy biznesga moslashtirilgan holda taqdim etmoqda.

Dizayn ustuvorliklari: tezlik, maxfiylik va oflayn foydalanish

Raqamli yevro dizayni ba’zi tamoyillarga asoslanishi kerak, deydi Lagarde. Bu ustuvorliklar fuqarolar, qonunchilar va bozor xavotirlariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri javobdir.

ECB raqamli yevro quyidagicha bo‘lishini xohlaydi:

• Foydalanuvchi uchun qulay:
  Texnik emas, iste’molchilar va savdogarlar uchun oson foydalanish mumkin.
• Arzon:
  Xarajatlarni kamaytirish va foydalanuvchi yoki vositachilar uchun ortiqcha yuk bo‘lmasligini ta’minlash uchun ishlab chiqilgan.
• Tez va samarali:
  Kundalik tranzaksiyalarni osonlik bilan amalga oshira oladi.
• Maxfiy:
  Yuqori maxfiylik kafolatlarini ta’minlaydi, hozirgi raqamli to‘lov tizimlariga nisbatan pulga yaqinroq.
• Barqaror:
  Onlayn va oflayn ishlay oladi, uzilishlar yoki inqiroz paytida ishonchlilikni ta’minlaydi.

Juda qiziqarli xususiyat – oflayn funksionallik. Bu ECB raqamli yevroni nafaqat qulaylik, balki barqarorlik vositasi sifatida ham ko‘rayotganini ko‘rsatadi. Kiber falokatlar yoki tarmoq uzilishlari paytida odamlar o‘z pullariga kirish uchun internetga bog‘liq bo‘lmasligi kerak.

Lagarde yana bir jihatga – Yevrosistema doirasidagi doimiy hamkorlikka to‘xtaldi, milliy markaziy banklar, jumladan, Italiya va boshqa a’zo davlatlar bu jarayonni faol qo‘llab-quvvatlayotganini ta’kidladi.