Kripto investorlar oktyabr oyiga yaqinlashar ekan, ko‘proq o‘sishlarni kutishgan edi. Bu oy “Uptober” deb nomlangan, chunki Bitcoin va umuman kripto bozori uchun tarixan muhim o‘sishlar bo‘lgan. Biroq, global savdo ziddiyatlarining kuchayishi tufayli, 2025-yil oktyabr oyi umuman optimistik bo‘lmadi.
Oktyabrning 10-kunida taxminan 20 milliard dollarlik pozitsiyalar yo‘qolgan eng yirik bir kunlik likvidatsiya voqeasidan so‘ng, bu Uptober asosan yo‘qotishlar bilan xarakterlandi. Kripto bozori hali ham tartibsiz holatda, oradan ikki hafta o‘tgan bo‘lsa ham.
Bitcoin tarixan kuchli rallylarga ega bo‘lsa-da, bu yilgi oktyabr eng zaiflaridan biri bo‘lib ko‘rinmoqda. Bitcoin narxi dastlab rekord darajaga ko‘tarilgandan so‘ng, o‘zgaruvchan bo‘lib qoldi. Agar hozirgi tendensiya davom etsa, Bitcoin 2018-yildan beri eng yomon oktyabr oyini boshdan kechirishi mumkin.
Asosiy kriptovalyuta va umuman kripto bozorining tarixiy optimistik oktyabri o‘z sur’atini yo‘qotdi. CoinGlass ma’lumotlariga ko‘ra, 4% pasayish Bitcoin uchun deyarli so‘nggi o‘n yillikdagi eng yomon natijani tasdiqlaydi, hozirda kriptovalyuta oy boshidagi narxidan 2.77% pastda. Taqqoslash uchun, sentabr oyida deyarli 5.16% o‘sish bo‘lgan edi.
2021-yil oktyabr oyida, bozor gullab-yashnagan paytda, so‘nggi besh yildagi eng yuqori oylik daromad 39% bo‘lgan. Shunga qaramay, 2022-yilda 5% o‘sish qayd etilgan. 2023-yil uchun daromad 28%, 2024-yil uchun esa 10% bo‘lgan. Bu yil eng yaxshi oylik daromad may oyida, 11% bo‘lgan.
Prezident Trump tomonidan Xitoyga nisbatan 100% qo‘shimcha boj joriy etilishi tahdidi, 1-noyabrdan boshlab, 10-oktyabr kuni sotuvlarni boshlab yubordi. Ko‘plab altcoinlarning past likvidligi ularni Bitcoin’ga nisbatan ko‘proq zaif qildi. O‘tgan hafta, Bitcoin narxi $107,000 dan pastga tushishi natijasida taxminan 1.2 milliard dollarlik likvidatsiya sodir bo‘ldi va sentabr oyidagi tiklanish paytida ochilgan long pozitsiyalar yo‘qoldi. Shu davrda, Ethereum, Solana va BNB kabi yirik kriptovalyutalar 3-8% ga pasaydi, DOGE va ADA kabi kichik tokenlar esa 20% dan ko‘proqqa qulab tushdi.
Falcon Finance asoschisi Andrei Grachev shunday dedi:
“Bu Uptober butunlay boshqacha fon ostida o‘tmoqda. Qo‘shma Shtatlar yopilish xavfi va stavka noaniqligi bilan yuzma-yuz, global bozorlar esa ehtiyotkor. Bunday muhitda Uptober nafaqat mavsumiylik sinovi, balki kripto makro bosimdan ajralib chiqa oladimi, shuni sinovdan o‘tkazadi. Agar Bitcoin va stablecoin’lar fiskal bosimga qaramay rally qilsa, kripto bozorining disfunktsiyaga qarshi himoya vositasi sifatidagi narrativi mustahkamlanadi. Chakana investorlar uchun bu paradoks. Makro bosim qisqa muddatda bearish ko‘rinadi, lekin uzoq muddat uchun bullish bo‘lishi mumkin. Bu yilgi Uptober mavsumiy hikoyadan ko‘ra ko‘proq. Bu kriptoning mustaqilligi uchun stress-test.”
Bitcoin narxi barqarorlashgan bo‘lsa-da, kichik tokenlar hali ham o‘z o‘rnini topishga harakat qilmoqda. TradingView ma’lumotlariga ko‘ra, 10-oktyabrdan beri Bitcoin’dan tashqari barcha kriptovalyutalarning bozor kapitalizatsiyasi 18% dan ko‘proqqa kamaygan.
Yakuniy Taqdir Hali Ham Noaniq
Yana chuqurroq darajada, fikrlar hali ham bo‘lingan. Pozitsiyalar qayta sozlanayotgan bo‘lsa ham, qo‘rquv indeksi bir necha kundan beri 25 da, bu esa ishonch hali pastligini ko‘rsatadi. Biroq, chiqib ketishni anglatish o‘rniga, on-chain faollik, ayniqsa kitlar va ETF oqimlari tomonidan, hali ham jamg‘arilishni ko‘rsatmoqda.
Makro o‘zgaruvchanlik yuqoriga harakatni cheklab turgan bo‘lsa-da, tahlilchilar uzoq muddatli asosiy omillar investorlarni qaytarib olib kelishi mumkinligiga ishonch bildirmoqda. Bitcoin muhim $105,000 darajasini ushlab qoldi, bu esa ishonchni barqarorlashtirgandek ko‘rinadi.
Yirik iqtisodchi Timothy Petersonning ta’kidlashicha, oktyabr oyidagi asosiy o‘sishlar odatda oy oxirida sodir bo‘ladi. U Federal Reserve 29-oktyabr yig‘ilishida kvantitativ qisqarishni to‘xtatishga qaror qilsa, bozorlar kuchli signal olishi mumkinligini qo‘shimcha qildi.
Biroq, bu to‘liq risk olishga qaytishni anglatmaydi. Bozor oktyabr oyidagi rekord likvidatsiya voqeasidan so‘ng, asta-sekin ko‘tarilishga tayyorlanmoqda, bu voqea leveredj qilgan treyderlarni milliardlab yo‘qotishlar bilan hayratda qoldirdi.
Oktyabr oyi tarixan odamlarni hayratda qoldirgan, hatto bu yil o‘z nomiga mos kelmasa ham. Oktyabrda atigi bir hafta qolgan bo‘lsa-da, Bitcoin’ning yakuniy taqdiri hali ham noaniq, chunki bozor ishtirokchilari mavsumiy kutishlarni makroiqtisodiy muammolarga qarshi baholamoqda.
