Aster savdo hajmi g'ayritabiymi? 20 baravar tezlikdagi o'sish ortidagi manipulyatsiya shubhalari ochiladi

Foydalanuvchi qabul qilish egri chizig‘i va asosiy mexanizm yangilanishlari Aster’ning bu safargi tez o‘sishini to‘liq tushuntirib bera olmaydi.

Muallif: DeFi Warhol

Tarjima: Saoirse, Foresight News

O‘tgan hafta davomida men Aster platformasidagi savdo hajmining keskin oshishini chuqur o‘rgandim va uni Hyperliquid platformasi bilan solishtirdim. Tadqiqot natijalari aniq ko‘rsatdiki, Aster’dagi savdo hajmining o‘sishi tabiiy emas, balki sun’iy ravishda hajmni oshirish, o‘zaro savdo qilish (ya’ni o‘z-o‘ziga sotib- sotish orqali soxta savdo faolligini yaratish) va hamkorlikda manipulyatsiya qilish natijasidir.

Quyida mening tahliliy fikrlarim keltirilgan.

Nega bu borada tadqiqot olib bordim

2025 yil 16 sentyabrdan 23 sentyabrgacha bo‘lgan atigi 7 kun ichida Aster’ning kunlik savdo hajmi 1 milliard dollardan 20 milliard dollargacha ko‘tarildi, bu esa darhol shubhamni uyg‘otdi. 20 barobarga o‘sish, men kuzatgan barcha muvofiq DeFi platformalarining eng tez o‘sish tezligidan ham yuqori.

Shu bilan birga, Aster’ning ochiq pozitsiyalar hajmi (OI) taxminan 33 barobarga oshdi (3.7 million dollardan 2025 yil 24 sentyabrda 1.3 milliard dollargacha), umumiy bloklangan qiymat (TVL) esa 30 kun ichida taxminan 500% ga ko‘tarildi. Taqqoslash uchun, Hyperliquid platformasining ko‘rsatkichlari shu davrda barqaror va tabiiy o‘sish tendensiyasini ko‘rsatdi.

Aster’ning o‘sish hajmi, vaqti va tezligi meni shunday savolga olib keldi: ko‘rayotganimiz haqiqiy foydalanuvchi sonining portlovchi o‘sishimi yoki sun’iy manipulyatsiyami?

Savdo hajmidagi g‘ayritabiiylik

17 sentyabr kuni Aster platformasi ma’lumotlari:

• Savdo hajmi: 1.1 milliard dollar
• Umumiy bloklangan qiymat (TVL): 378 million dollar
• Ochiq pozitsiyalar hajmi (OI): 3.62 million dollar

24 sentyabr kuni Aster platformasi ma’lumotlari:

• Savdo hajmi: 32 milliard dollar
• Umumiy bloklangan qiymat (TVL): 1.7 milliard dollar
• Ochiq pozitsiyalar hajmi (OI): 1.2 milliard dollar

Bunga qarama-qarshi ravishda, Hyperliquid shu davrda doimiy va barqaror savdo hajmi modelini saqlab qoldi. Hyperliquid savdo hajmining barqarorligi aynan Aster savdo hajmining sun’iy o‘sishini yanada yaqqol ko‘rsatadi.

Muvofiq savdo hajmi o‘sishi odatda foydalanuvchi qabul qilish egri chizig‘iga (ya’ni foydalanuvchi sonining bosqichma-bosqich o‘sish qonuniyatiga) amal qiladi va platformaning asosiy protokolidagi tub optimallashtirishlar bilan bog‘liq bo‘ladi. Ammo bu ikki omil ham Aster’ning bu safargi tez o‘sishini to‘liq tushuntirib bera olmaydi.

Katta miqdordagi tranzaksiyalar va o‘zaro savdo xususiyatlari

• O‘tgan 7 kun ichida platformada 156 ta 10 million dollardan ortiq yirik tranzaksiya bo‘lib o‘tdi, har bir tranzaksiya o‘rtacha 45.2 million dollarni tashkil etdi, bu esa odatiy DeFi savdo darajasidan ancha yuqori.
• 25 sentyabr kuni FalconX 6 soat ichida 8 ta tranzaksiyani amalga oshirdi, umumiy miqdori 680.4 million dollarni tashkil etdi. Tranzaksiya modelini tahlil qilish shuni ko‘rsatdiki, birja va noma’lum hamyon manzillari o‘rtasida hamkorlikda harakatlar mavjud bo‘lib, bu harakatlar vaqti Aster savdo hajmining keskin o‘sishi bilan to‘liq mos keladi.
• 24 sentyabr kuni 3 soat ichida Binance birjasidan Aave’ga ketma-ket 7 ta USDT tranzaksiyasi amalga oshirildi, umumiy miqdori 877.67 million dollarni tashkil etdi va bu tranzaksiyalar aynan Aster savdo hajmining o‘sishidan oldin sodir bo‘ldi. Bu vaqt jihatidan bog‘liqlik va tranzaksiya harakatlarining tizimli xususiyati likvidlikni sun’iy ravishda manipulyatsiya qilish borligini ko‘rsatadi, maqsad esa savdo ko‘rsatkichlarini sun’iy ravishda oshirishdir.

To‘lov va daromad tuzilmasi

DeFiLlama ma’lumotlari mening shubhamni tasdiqladi:

• 24 soatlik to‘lov daromadi: 12.03 million dollar
• 30 kunlik to‘lov daromadi: 27.9 million dollar
• Umumiy bloklangan qiymat (TVL): 2.2 milliard dollar

Shundan kelib chiqib, Aster’ning kunlik to‘lov daromadi va umumiy bloklangan qiymat nisbati taxminan 0.55% ni tashkil etadi, bu ko‘rsatkich Hyperliquid platformasidan (taxminan 0.04%) 14 barobar yuqori.

Yana muhim jihati shundaki, Aster to‘lov daromadining atigi 59% ni sof daromadga aylantira oladi, Hyperliquid esa bu ko‘rsatkichda deyarli 99% samaradorlikka ega. Bu farq shuni ko‘rsatadiki, Aster to‘lov daromadining katta qismi sun’iy aylantirilgan savdolardan (ya’ni soxta to‘lovlarni yaratish uchun takroriy sotib- sotishdan) kelib chiqadi, haqiqiy savdogarlardan keladigan barqaror daromad emas.

Ball tizimi

Bundan tashqari, Aster foydalanuvchilarning savdo faolligi va savdo hajmiga qarab ball beradigan ball tizimini joriy qildi.

Bu tizimdagi asosiy muammo shundaki, u foydalanuvchilarga savdo hajmini oshirish uchun bevosita rag‘bat beradi:

• O‘zaro savdo qiluvchilar endi aylantirilgan savdodan to‘lov olishdan tashqari, savdo hajmini oshirish orqali ball to‘plash va mukofotlarga ega bo‘lish imkoniga ega;
• Bu tizim aslida “foydalanuvchi sadoqati” ni bahona qilib, aylantirilgan savdoni (ya’ni haqiqiy mablag‘ harakati bo‘lmagan soxta savdolarni) “qonuniylashtiradi”;
• Ball tizimi aynan Aster’ning shubhali o‘sishining eng yuqori cho‘qqisida joriy etildi, bu esa tizim dizaynining maqsadi manipulyatsiyani davom ettirish va unga asosli bahona yaratish ekanini ko‘rsatadi.

Mening xulosam

Aster’ning o‘sishi tabiiy emas, asosiy dalillar quyidagilar:

• 7 kun ichida kunlik savdo hajmi 20 barobarga oshdi;
• Ochiq pozitsiyalar hajmi 33 barobarga ko‘paydi;
• Kunlik to‘lov daromadi 12 million dollarga yetdi, ammo sof daromad konversiyasi juda past;
• Binance Smart Chain (BSC) ga yuqori darajada tayanadi va zanjirlararo o‘zaro savdo aylanishi mavjud (ya’ni turli blokcheyn tarmoqlari o‘rtasida soxta savdolar orqali hajm yaratish);
• Ball tizimi manipulyatsiya rag‘batini yanada kuchaytirdi.

Xulosa qilib aytganda, Aster’ning o‘sishi haqiqiy foydalanuvchi e’tirofi va biznes o‘sishi emas, balki tashkil etilgan hamkorlikdagi manipulyatsiya harakati natijasidir.