Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump wyznaczył czerwoną linię w mediach społecznościowych: każdy, kto nie zgadza się z poglądem, że należy obniżać stopy procentowe, gdy gospodarka radzi sobie dobrze, nigdy nie zostanie przewodniczącym Fed.
Rywalizacja pomiędzy Białym Domem a Fed ponownie się zaostrzyła z powodu bezpośredniej presji ze strony Trumpa. 10 grudnia czasu lokalnego Fed ogłosił obniżenie docelowego przedziału stopy funduszy federalnych o 25 punktów bazowych do poziomu 3,5%-3,75%. Była to trzecia z rzędu obniżka stóp w tym roku, a łączna skala obniżek wyniosła 75 punktów bazowych.
Następnego dnia Departament Handlu USA opublikował dane pokazujące, że w trzecim kwartale tego roku PKB Stanów Zjednoczonych wzrósł w ujęciu rocznym o 4,3% w stosunku do poprzedniego kwartału.
W obliczu jednoczesnego silnego wzrostu gospodarczego i trwających obniżek stóp procentowych, Trump skrytykował na mediach społecznościowych: „W przeszłości, gdy pojawiały się dobre wiadomości, rynek rósł, a teraz, gdy pojawiają się dobre wiadomości, rynek spada, ponieważ wszyscy uważają, że stopy procentowe zostaną natychmiast podniesione w odpowiedzi na 'potencjalną' inflację.”
I. Najnowsza presja
Od powrotu Trumpa do Białego Domu jego konflikt z Fed praktycznie nie ustaje. Ostatnio spór ten stał się jeszcze bardziej konkretny i ostry z powodu jednej wiadomości i jednych danych gospodarczych.
● 23 grudnia Departament Handlu USA opublikował wstępne dane szacunkowe, z których wynika, że w trzecim kwartale tego roku PKB Stanów Zjednoczonych wzrósł w ujęciu rocznym o 4,3%. Liczba ta przewyższyła oczekiwania większości ekonomistów, pokazując, że gospodarka USA nadal utrzymuje silną dynamikę wzrostu.
● Już następnego dnia po publikacji danych o wzroście gospodarczym Trump ponownie wywarł presję na Fed w mediach społecznościowych. Wyraził nadzieję, że Fed „obniży stopy procentowe, gdy rynek radzi sobie dobrze, a nie bez powodu niszczy rynek”, i jasno stwierdził: „każdy, kto nie zgadza się z moim poglądem, nigdy nie zostanie przewodniczącym Fed!”
● Nie jest to pierwszy raz, gdy Trump publicznie wywiera presję na Fed. Wcześniej wielokrotnie krytykował przewodniczącego Fed Jerome'a Powella jako „fatalnego” i wielokrotnie groził jego zwolnieniem. Trump uważa, że Powell zbyt wolno obniża stopy procentowe, co nie odpowiada jego polityce stymulowania wzrostu gospodarczego poprzez niskie stopy procentowe.
II. Poziomy presji
Presja Trumpa na Fed nie jest chwilowym impulsem, lecz narasta stopniowo, tworząc kompletny system nacisku politycznego.
● Najbardziej publiczna i bezpośrednia jest presja medialna – Trump nieustannie krytykuje politykę stóp procentowych Fed w mediach społecznościowych i publicznych oświadczeniach. Wielokrotnie podkreślał, że nawet bez obniżek stóp USA radzi sobie dobrze, ale po obniżkach będzie jeszcze lepiej.
● Głębszym poziomem jest układ personalny. Trump wielokrotnie wyrażał chęć przełamania obecnych trendów rynkowych i pilnie nominowania przewodniczącego, który będzie dążył do obniżenia kosztów kredytów. Według Financial Times, Trump zawęził listę kandydatów do trzech-czterech osób, w tym byłego członka zarządu Fed Kevina Warsha, sekretarza skarbu Scotta Besenta, dyrektora Narodowej Rady Gospodarczej Białego Domu Kevina Hassetta oraz członka zarządu Fed Christophera Wallera.
● Najbardziej radykalnym krokiem jest wyzwanie prawne. Według New York Times Trump sporządził nawet list z zamiarem zwolnienia przewodniczącego Fed Jerome'a Powella. Chociaż później temu zaprzeczył, ten ruch jest postrzegany jako najbardziej bezpośrednie wyzwanie dla niezależności Fed w historii prezydentów USA.
III. Podziały polityczne
Ta rywalizacja pomiędzy Białym Domem a Fed wywołała skrajne reakcje na amerykańskiej scenie politycznej i bezpośrednio odzwierciedla głębokie sprzeczności w systemie zarządzania gospodarczego USA.
● Wewnątrz Partii Republikańskiej kongresmeni odpowiedzialni za sprawy finansowe i budżetowe wyrażają wyraźną rezerwę wobec tego pomysłu. Członek Komisji Bankowej Tom Tillis jasno stwierdził: „zakończenie niezależności Fed byłoby ogromnym błędem” i ostrzegł, że jeśli przewodniczący zostanie rzeczywiście odwołany, Senat „zareaguje natychmiast”.
● Demokraci natomiast powszechnie uważają, że taki ruch szkodzi mechanizmowi zarządzania gospodarczego USA i międzynarodowej wiarygodności kraju, będąc niebezpiecznym sygnałem „politycznej ingerencji w finanse”. Wielu senatorów Demokratów jasno stwierdziło, że działania Trumpa podważają niezależność Fed.
● Wall Street i środowiska finansowe wyrażają powszechne zaniepokojenie. Wielu analityków instytucji finansowych uważa, że taki ruch doprowadzi do zmienności na rynku i może wywołać obawy inwestorów o wiarygodność dolara i amerykańskich obligacji skarbowych.
IV. Trudności gospodarcze
Obecne dylematy decyzyjne Fed wynikają z jednoczesnego występowania w gospodarce USA zjawisk stagnacji i inflacji.
● Silny wzrost kontra uporczywa inflacja. PKB USA w trzecim kwartale wzrósł o 4,3%, ale presja inflacyjna nie ustąpiła. Preferowany przez Fed wskaźnik PCE wzrósł we wrześniu rok do roku o 2,8%, co jest nieco poniżej oczekiwań, ale znacznie powyżej celu politycznego wynoszącego 2%.
● Jednocześnie rynek pracy wykazuje oznaki ochłodzenia. W październiku liczba zwolnień i odejść w USA wyniosła 1,854 miliona, co jest najwyższym poziomem od stycznia 2023 roku. Ta kombinacja „spadku zatrudnienia + uporczywej inflacji” sprawia, że Fed znalazł się w trudnej sytuacji pomiędzy „ochroną zatrudnienia” a „kontrolą inflacji”.
● Wynik ostatniego posiedzenia Fed również odzwierciedla te wewnętrzne sprzeczności. Spośród 12 członków głosujących 9 poparło obniżkę stóp, a 3 było przeciw – to pierwszy taki przypadek od września 2019 roku. Ten „stagflacyjny” dylemat będzie długoterminowym wyzwaniem dla decydentów, a stanowisko Fed „czekaj i obserwuj” może stać się powszechnym wyborem banków centralnych na świecie, a opóźnienia w reakcji politycznej pogłębią zmienność rynków.
V. Walka o następcę
Wraz ze zbliżającym się końcem kadencji Powella w maju 2026 roku, walka o stanowisko kolejnego przewodniczącego Fed już się rozpoczęła.
Trump zawęził listę kandydatów do „trzech-czterech osób”. Wśród wielu potencjalnych kandydatów kilku kluczowych graczy wyróżnia się swoimi cechami:
● Kevin Hassett, jako dyrektor Narodowej Rady Gospodarczej, jest kluczowym doradcą gospodarczym Trumpa, popiera obniżki stóp i luźną politykę monetarną.
● Kevin Warsh, były członek zarządu Fed, w opinii publicznej uważany za „przedstawiciela jastrzębi”, kładzie nacisk na kontrolę inflacji i stabilność finansową.
● Christopher Waller, obecny członek zarządu Fed, prezentuje stanowisko „rynkowe”, jest elastyczny między podwyżkami stóp a luzowaniem, uważany za „opcję kompromisową”.
● Scott Besent, obecny sekretarz skarbu, reprezentuje styl rynkowy, opowiada się za elastycznymi stopami procentowymi i koordynacją fiskalną, był „wybrany” przez Trumpa.
Poniżej porównanie stanowisk politycznych potencjalnych kandydatów na przewodniczącego Fed:
Bez względu na to, kto ostatecznie zostanie nominowany, nowy przewodniczący będzie musiał zmierzyć się z ogromnym wyzwaniem znalezienia równowagi między presją polityczną a profesjonalną oceną.
Indeks S&P 500 po publikacji danych o PKB wzrósł czwarty dzień z rzędu i osiągnął nowy historyczny szczyt. Ta reakcja rynku stoi w sprzeczności z opisanym przez Trumpa paradoksem „dobre wiadomości to złe wiadomości” i wydaje się wskazywać, że rynek sam się reguluje.
Na początku grudnia Trump powiedział, że zawęził listę kandydatów na przewodniczącego Fed do „trzech-czterech osób” i spodziewa się podjąć decyzję wkrótce, ogłaszając ją „w ciągu najbliższych kilku tygodni”. Kevin Hassett i Kevin Warsh są uważani za faworytów do tego stanowiska, a Christopher Waller również był przesłuchiwany i chwalony przez Trumpa.
