Gavin Wood: Po EVM, JAM stanie się nowym konsensusem branży!

Kontynuując wczorajszy artykuł, dzielimy się drugą częścią najnowszego wywiadu z Gavinem Woodem!

Publiczne blockchainy mogą ze sobą konkurować, ale deweloperzy gromadzą się tylko wokół konsensusu.

Dziesięć lat temu EVM wynaleziony przez Gavina stał się konsensusem; od tego momentu cała branża zyskała wspólny „język”.

Dziś, dziesięć lat później, Gavin ponownie wprowadza JAM, mając nadzieję, że stanie się on kolejnym „językiem”.

To nie jest narzędzie dla konkretnego łańcucha, lecz protokół bazowy umożliwiający wszystkim łańcuchom elastyczne skalowanie, rozproszoną współpracę i interoperacyjność między sieciami.

Każdy twórca może na nim zbudować własny system, a nawet umożliwić różnym tokenom i ekosystemom współdzielenie tej samej sieci bezpieczeństwa.

Dla deweloperów oznacza to jedno:

Budowanie następnej generacji blockchainów nie wymaga zaczynania od zera, JAM to nowy domyślny punkt wyjścia.

Atmosfera JAM jest czymś, czego nie czułem od 2015 roku

Pala Labs: Obecnie światowe tournée JAM jest już w połowie, osobiście odwiedziłeś różne miejsca na świecie, spotykając się z rzeczywistymi deweloperami JAM oraz zainteresowanymi, pełnymi pasji zwolennikami. Jakie są Twoje odczucia wobec tego zdecentralizowanego modelu budowy JAM?

Gavin: Do tej pory jestem bardzo optymistycznie nastawiony do ogólnego postępu JAM. Deweloperzy JAM wykazują entuzjazm i inicjatywę, których nie widziałem podczas rozwoju Polkadot — naprawdę kochają ten projekt i są gotowi wziąć prawdziwą odpowiedzialność za swoją pracę.

Aby zrozumieć tę różnicę, trzeba wrócić do modelu rozwoju Polkadot. Wtedy rozwój odbywał się w ramach firmy; choć w zespole nie brakowało zaangażowanych i odważnych osób, to jednak w strukturze korporacyjnej taka „inicjatywa” była czymś oczywistym — dostajesz pensję, więc odpowiedzialność to Twój obowiązek.

JAM jest zupełnie inny. Obecni deweloperzy nie mają stabilnych wynagrodzeń, inwestują swój czas, energię i podejmują ryzyko. W przyszłości mogą otrzymać wsparcie lub nagrody, ale najpierw muszą dostarczyć wyniki. W firmie jest odwrotnie — firma najpierw płaci wysokie pensje, a ryzyko, czy pracownik się sprawdzi, ponosi firma.

Deweloperzy JAM sami podejmują ryzyko, co samo w sobie wiele mówi. Masz do czynienia z zespołem, który naprawdę buduje z wizją i potrafi dostarczać rezultaty. W takim środowisku widać rzadkie poczucie wiary — coś, czego trudno doświadczyć w tradycyjnej firmie.

Ostatecznie struktura organizacyjna tradycyjnej firmy to system władzy z góry na dół: szef ma najwyższą władzę decyzyjną, przekazuje ją menedżerom, ci przekazują zadania liderom zespołów, a ci z kolei rozdzielają je pracownikom. Każdy musi raportować przełożonemu, działać według poleceń, a ocena zależy od przełożonego.

Ale JAM to zupełnie inny model.

W tym projekcie jestem bardziej doradcą, odpowiadam na pytania, gdy jest taka potrzeba — czasem bardzo krótko, nawet bezpośrednio, ale ogólnie przyjaźnie. Poza tym piszę szarą księgę i staram się weryfikować, czy zawarte tam projekty są wykonalne, najpierw przekonując siebie, a potem innych do ich sensowności.

Jednak to nie ja naprawdę napędzam JAM do przodu, lecz zespoły deweloperskie. Ich motywacje mogą być różne: pasja, chęć zdobycia doświadczenia lub wiara w przyszłą wartość komercyjną tego systemu. Bez względu na motywację, budują ten system dobrowolnie i z własnej inicjatywy.

Ta atmosfera to coś, czego nie czułem od 2015 roku, bardzo przypomina wczesne dni Ethereum — każdy angażował się z pasją; nawet jeśli treść szarej księgi była bardzo trudna, byli gotowi poświęcić mnóstwo czasu, by ją zrozumieć i krok po kroku zamienić w działające oprogramowanie.

Po EVM, JAM stanie się nowym konsensusem branży

Pala Labs: Brzmi, jakby JAM nie był tylko tradycyjnym projektem blockchain, ale wykraczał poza ramy blockchaina i kryptowalut, a nawet miał większy zasięg niż Polkadot. Jak najlepiej wyjaśnić JAM osobom, które nie znają Polkadot? Do czego służy to narzędzie?

Gavin: W skrócie, JAM to protokół o nazwie „Join Accumulate Machine”, którego pełna specyfikacja została jasno opisana w szarej księdze JAM. Zgodnie z opisem, JAM łączy kluczowe zalety Polkadot i Ethereum:

• Z jednej strony dziedziczy mechanizm kryptograficznej ekonomii Polkadot — to właśnie ten mechanizm zapewnia Polkadot wysoką skalowalność;
• Z drugiej strony korzysta z interfejsów i modelu usług bardziej zbliżonych do Ethereum, dzięki czemu główny łańcuch może wykonywać operacje programowalne.

W przeciwieństwie do tradycyjnych architektur, które umożliwiają programowanie tylko modułom o wysokiej wydajności, JAM idzie o krok dalej. Pozwala nie tylko na programowanie jednostek obliczeniowych, ale także na programowalną kontrolę „procesu współpracy” i „efektu kumulacji” pomiędzy różnymi modułami — stąd nazwa „Join Accumulate Machine”.

Chociaż JAM początkowo został zaproponowany jako propozycja aktualizacji Polkadot i zyskał szerokie poparcie społeczności, jego projekt nie ogranicza się do Polkadot. To wysoce abstrakcyjna, niezależna od jakiegokolwiek konkretnego blockchaina architektura bazowa, którą można uznać za podstawę projektową następnej generacji blockchainów.

Najważniejszą cechą JAM jest to, że umożliwia bezpieczne, rozproszone zarządzanie i przydzielanie obciążeń w całej sieci, dzięki czemu aplikacje działające na nim mają wrodzoną zdolność do elastycznego skalowania — czego nie oferują inne obecne rozwiązania w branży.

Co więcej, JAM umożliwia łączenie wielu instancji sieci, dzięki czemu zakres skalowania aplikacji wykracza poza pojedynczy łańcuch. To sprawia, że jest nie tylko nową architekturą łańcucha, ale może stać się wzorcem dla rozwiązań skalowalności następnej generacji.

Możemy całkowicie wyjść poza ramy „propozycji aktualizacji Polkadot”, patrząc na JAM. Tak jak podkreślałem podczas pisania szarej księgi: lepiej radzę sobie z tworzeniem czegoś od zera niż z rozwijaniem istniejących systemów. Dlatego projekt JAM nie polega na stopniowym rozszerzaniu istniejących ram, lecz na budowie zupełnie nowego systemu od podstaw.

Chociaż JAM czerpie z niektórych osiągnięć technologicznych Polkadot, wprowadza też wiele nowych koncepcji i mechanizmów. Opisałem je systematycznie w szarej księdze, aby oderwać je od kontekstu Polkadot i uczynić z nich architekturę bazową o szerszej wartości — trochę jak zestaw instrukcji x64 sprzed lat.

Warto tu przypomnieć historię x64. Intel początkowo zaprojektował zestaw instrukcji x86 dla swoich procesorów, który ewoluował od 8086 przez 80286, 80386 po serię Pentium, stając się standardem komputerów kompatybilnych z IBM i dominując przez lata na rynku komputerów stacjonarnych.

Jednak gdy branża była gotowa na erę 64-bitową, autorska propozycja Intela była zbyt zaawansowana i nie zdobyła uznania rynku. Tymczasem AMD, postrzegane jako „naśladowca”, opracowało na bazie 32-bitowego zestawu instrukcji Intela prostsze i bardziej praktyczne rozszerzenie 64-bitowe — AMD64. Rynek wybrał rozwiązanie AMD, a Intel musiał porzucić własną propozycję i przyjąć rozszerzenie AMD. Od tego momentu role lidera i naśladowcy się odwróciły.

Ta historia jest znacząca — choć Intel przyjął technologię AMD, nie chciał używać nazwy „AMD64”, więc branża stopniowo przyjęła neutralną nazwę „x64”. Dziś obaj producenci budują produkty w oparciu o tę wspólną architekturę instrukcji.

Przywołuję ten przykład, by pokazać: uważam, że JAM ma szansę stać się „technologią x64” w branży blockchain. Jest postrzegany jako racjonalny kierunek rozwoju blockchainów, szczególnie odpowiadający publicznym łańcuchom ceniącym odporność i decentralizację zgodnie z zasadami Web3. Protokół ten celowo pozostawia otwartość w wielu aspektach, takich jak model zarządzania, mechanizm emisji tokenów czy system stakingu, co oznacza, że różne projekty blockchain mogą dostosować te moduły do własnych potrzeb, a nawet wybrać własny język programowania.

PVM używany przez JAM to wysoce uniwersalna architektura zestawu instrukcji. Łańcuchy korzystające z tej architektury zyskują skalowalność i możliwość komponowania JAM, a w przyszłości mogą dzięki JAM współpracować i integrować się z innymi łańcuchami.

Ostatnio rozważam pewien kierunek — mam nadzieję, że wkrótce go opiszę — dotyczący tego, jak dwa blockchainy o różnych tokenach, ale oparte na JAM, mogą się jeszcze bardziej zintegrować: zachowując własne systemy tokenów, współdzielić tę samą sieć bezpieczeństwa. Wierzę, że nawet jeśli nie jest to ostateczna forma branży blockchain, to wystarczy, by stać się przełomem zmieniającym układ sił w branży.

Z szerszej perspektywy, JAM prawdopodobnie stanie się, jak wczesne technologie Ethereum, wspólną podstawą branży. EVM Ethereum został już wybrany lub częściowo zaadaptowany przez wiele publicznych łańcuchów, a jego format transakcji i logika wykonania stały się de facto standardem branżowym. JAM ma podobny potencjał jako neutralna technologia ponad tokenami i sieciami.

Jak wielokrotnie podkreślałem, JAM powinien być neutralną technologią bazową. Wierzę, że jego projekt wystarczy, by wspierać stabilny rozwój branży blockchain przez najbliższe pięć do dziesięciu lat, a może i dłużej. Oczywiście cały system będzie się dalej rozwijał. Jeśli zero-knowledge proof (ZK) stanie się ekonomicznie opłacalne, niektóre moduły JAM mogą zostać zastąpione. Ogólnie jednak JAM jako racjonalna innowacja systemowa nie będzie ograniczona do ekosystemu Polkadot — każdy łańcuch, który uzna jego wartość, może go przyjąć w swoim modelu zarządzania.

Ponadto JAM od początku kieruje się zasadami decentralizacji i „najpierw specyfikacja”: najpierw publikowana jest specyfikacja protokołu, potem organizowana implementacja, a ponad 35 niezależnych zespołów na całym świecie wspólnie uczestniczy w rozwoju, dzięki czemu wiedza i kontrola są naturalnie rozproszone. To podejście pomoże JAM stać się naprawdę neutralną, szeroko przyjętą technologią bazową w świecie Web3.

W „erze post-zaufania” Gavin mówi młodym deweloperom: Web3 to nie wybór, to odpowiedzialność

Pala Labs: Spotkaliśmy wielu deweloperów pełnych pasji wobec JAM, w tym wielu bardzo młodych ludzi, być może jeszcze studentów, będących nową siłą w branży. Gdybyś miał im coś powiedzieć — być może są podobni do Ciebie sprzed 20 lat, kochają tworzyć, marzą o wolnym społeczeństwie i świecie — co byś im powiedział?

Gavin: Wejdź wcześnie i zaangażuj się na głębokim poziomie. Musisz kierować się własnym systemem wartości. Jeśli wierzysz w wolną wolę i suwerenność jednostki — te kluczowe idee Oświecenia — powinieneś działać samodzielnie, bo nikt nie poniesie tej odpowiedzialności za Ciebie.

Pala Labs: Czy sztuczna inteligencja również przyniesie problemy z fałszowaniem tożsamości?

Gavin: System zaufania społecznego szybko się rozpada. Około 2014–2015 roku pojawiło się modne określenie — „era post-prawdy”, oznaczające, że ludzie przestali wierzyć w istnienie obiektywnej prawdy. Choć to określenie ma pewną wartość obserwacyjną, filozoficznie jest błędne. Zawsze wierzyłem, że prawda istnieje i że ludzie mają obowiązek jej szukać. Jeśli decyzja nie opiera się na najbardziej racjonalnych i wiarygodnych faktach, z pewnością będzie błędna.

Mimo to rzeczywiście weszliśmy w „erę post-zaufania”: ludzie albo wątpią we wszystko, albo zbyt łatwo ufają niebezpiecznym demagogom. Oba te skrajności niszczą racjonalność społeczną. W tym kontekście sztuczna inteligencja tylko pogłębia problem.

Oczywiście AI ma wiele pozytywnych zastosowań, np. wzmacnia komunikację czy wzbogaca twórczość artystyczną. Sam używam jej jako DJ i twórca muzyki. Jednak na poziomie systemów społeczno-ekonomicznych, politycznych i geopolitycznych ryzyka związane z AI są poważne.

Nie możemy pokładać nadziei w regulacjach. Regulacje zwykle ograniczają tylko możliwości korzystania z AI przez praworządnych obywateli wolnych społeczeństw, nie powstrzymując złych organizacji ani państw autorytarnych przed wykorzystaniem AI do atakowania wolnych społeczeństw. Sama regulacja nie rozwiąże problemu.

Naprawdę potrzebujemy silniejszych, solidniejszych podstaw technologicznych, by ograniczyć potencjalnie destrukcyjny wpływ AI — zarówno wobec nadużyć wewnętrznych, jak i zewnętrznych zagrożeń.

Moim zdaniem (choć może to być nieco stronnicze), jedyną technologią, która może naprawdę rozwiązać ten problem, jest Web3. Powód jest prosty: istotą AI jest „osłabienie prawdy, wzmocnienie zaufania”. Kiedy polegamy na AI, w rzeczywistości polegamy na organizacjach dostarczających modele i usługi — czy to instytucje szkolące duże modele, czy firmy oferujące wyniki z zamkniętych serwerów.

Nie możemy sprawdzić danych treningowych modelu ani potwierdzić, dlaczego daje takie, a nie inne odpowiedzi; nawet sami trenerzy nie zawsze rozumieją mechanizmy wewnętrzne modelu. W porównaniu z tym, poleganie na własnych możliwościach weryfikacji faktów jest bardziej niezawodne. Jednak im bardziej społeczeństwo polega na AI i łatwo jej ufa, tym bardziej popada w „pozornie obiektywne, faktycznie ślepe zaufanie”.

Skoro logika AI to „mniej prawdy, więcej zaufania”, musimy zrównoważyć ją technologią Web3, która daje „mniej zaufania, więcej prawdy”.

W wolnym społeczeństwie nie należy dalej zaostrzać regulacji Web3, lecz jak najszybciej działać: ograniczać zbędne restrykcje i zapewnić realne wsparcie oraz finansowanie dla budujących infrastrukturę Web3.

Pala Labs: Teraz wielu nowych deweloperów dołącza do projektu JAM. Czy możesz przewidzieć rozwój na najbliższe pięć–sześć lat?

Gavin: Przewidywanie przyszłości jest zawsze trudne, ale mogę podzielić się własnym doświadczeniem. Pod koniec listopada 2013 roku mieszkałem w Londynie, miałem znajomego „Johnny Bitcoin”, który znał też Vitalika. Co miesiąc chodziliśmy do pubu na piwo i rozmowy. Podczas jednego ze spotkań powiedział mi, że jego przyjaciel Vitalik pracuje nad nowym projektem opartym na bitcoinie, nazwanym Ethereum, i szuka kogoś do rozwoju kodu. Zażartowałem: „Jasne, zostaw to mnie.” Zawsze uważałem się za dobrego programistę, więc zaproponował: „Skoro jesteś taki dobry, może to ty rozwiniesz Ethereum.” Tak zostałem jednym z deweloperów Ethereum. Wtedy whitepaper Ethereum był czymś pomiędzy dokumentem wizji a formalną specyfikacją — nie całkiem jednoznaczny, ale zawierał wystarczająco dużo szczegółów technicznych, by był wykonalny. Przez kolejne cztery–pięć miesięcy wszyscy pracowaliśmy nad kompatybilnością różnych wersji, co ostatecznie doprowadziło do powstania yellowpaper Ethereum — formalnej specyfikacji protokołu. Byłem niezależnym deweloperem odpowiedzialnym za ten protokół, oczywiście był też Vitalik i Jeff, który rozwijał wersję Go Ethereum. Potem zostałem współzałożycielem Ethereum, założyłem firmę Parity i rozwijałem kolejne produkty.

Moja droga w blockchainie zaczęła się właśnie tak — jako niezależny deweloper, całkowicie samodzielnie, w wolnym czasie, od zera rozwijając protokół.

Nie wiem, czy zespół JAM będzie czerpał z tej podróży tyle radości co ja. Dla mnie to był początek życia, nie miałem wyboru, musiałem zacząć właśnie tu, a okazało się, że możliwości są znacznie większe, niż się spodziewałem.

Oczywiście to nie tylko pisanie kodu, ale też nauka komunikacji: kontakt z inwestorami, prezentacje projektów, wymyślanie zastosowań protokołu, pisanie smart kontraktów, promowanie projektu, doradzanie innym itd. Poza kodowaniem jest mnóstwo innych rzeczy do zrobienia, ale kodowanie to punkt wyjścia i rdzeń wszystkiego.

Przez ostatnie 11 lat prawie nie przerywałem programowania na dłużej. Właściwie ta historia sięga jeszcze dalej — od ósmego, dziewiątego roku życia prawie nie przestawałem — najdłuższa przerwa to trzy miesiące podczas pieszej wyprawy po Ameryce Środkowej.

To jest moja droga — jeśli ci nowi deweloperzy mają wystarczająco dużo pasji i umiejętności, moim zdaniem nic nie powstrzyma ich przed wejściem na tę ścieżkę — tylko tym razem celem jest JAM, a nie Ethereum!